نفقه اقارب برخلاف چیزی که در اذهان عمومی جا افتاده است،صرفا متعلق به زن نمی باشد بلکه این نوع نفقه متعلق به تمام خویشاوند نزدیک که میتوان به فرزند، والدین و اقوام نزدیک اشاره نمود، می باشد.در قانون مدنی مستقیما به نفقه اقارب اشاره نشده اما آنچه در ماده ۱۲۰۴ آمده است بیان می کند که : “عبارت است از مسکن و البسه و غذا و اثاث البیت به قدر حاجت با در نظر گرفتن درجه استطاعت منفق” از این ماده مذکور درمی یابیم که میزان و کیفیت نفقه به استطاعت مالی شخص انفاق کننده بستگی دارد. اما اینکه میزان نفقه اقارب چقدر تعیین می شود ؟ به چه کسانی تعلق می گیرد؟ خصوصیات نفقه اقارب چیست ؟ و چه تفاوتی با نفقه زوجه دارد ؟ نقش وکیل نفقه فرزند چیست؟ پرسش هایی است که در این مقاله توسط وکیل خانواده مجرب و بهترین وکیل تهران به این موارد پاسخ داده شده است . موسسه صدرا با حضور بهترین وکلا آماده ارائه خدمات توسط بهترین وکیل تهران به شما سروران گرامی می باشد.
نفقه اقارب در قانون
معنی نفقه در فرهنگ لغت یعنی” آنچه صرف هزینه همسر و اولاد کنند” و در قانون مدنی نیز مفهومی مشابه به معنای لغتی خود دارد که به “تامین نیازهای شناخته شده معیشت همسر و فرزندان ” اشاره دارد. نفقه در حقوق اسلامی به “نفقه زوجه ” و “نفقه اقارب” تقسیم می گردد.
به گفته وکیل نفقه فرزند، نفقه اقارب با توجه به ماده ی ۱۲۰۴ قانون مدنی مقرر می دارد: عبارت است از مسکن و البسه و غذا و اثاث البیت به قدر حاجت با در نظر گرفتن درجه استطاعت منفق . منظور از اقارب همان اقارب نسبی است زیرا بین خویشان سببی و رضاعی تکلیف به انفاق وجود ندارد.آنچه در ماده ۱۲۰۴ قانون مدنی در مورد نفقه اقارب مطرح شده منحصر نیست و نفقه در واقع چیزی است که بر اساس متعارف بودن مورد نیاز شخص است. پس اگر خدمتکار هم عرفا مورد نیاز شخص باشد جزو نفقه به شمار می آید.
میزان نفقه اقارب
در پرداخت نفقه مقدار معینی شرط نیست بلکه پرداخت مقدار کفایت واجب است .
یعنی مقداری که احتیاج واجب النفقه(فردی که نفقه را دریافت میکند) را رفع کند علاوه بر وضع مالی نفقه دهنده، شئون و وضعیت واجب النفقه نیز باید رعایت شود.
در خصوص اینکه آیا نفقه زوجه شخص واجب النفقه نیز جزو نفقه اوست یا خیر اختلاف نظر وجود دارد؛ به نظر میرسد کسی که بر او واجب است نفقه پرداخت کند مکلف باشد نفقه زنی را که شخص واجب النفقه دارد و عرفا مورد نیاز اوست به عنوان بخشی از موارد مورد نیاز او بپردازد.

به گفته وکیل نفقه فرزند مطابق ماده ۱۱۹۶ قانون مدنی در روابط بین اقارب، فقط اقارب نسبی در خط عمودی اعم از صعودی یا نزولی ملزم به پرداخت نفقه به یکدیگرند.
اقارب نسبی در خط عمودی یا خط مستقیم، خویشانی را گویند که بعضی از بعض دیگر به دنیا آمده اند اعم از اینکه واسطه ای در قرابت آنها وجود داشته باشد (مانند جد و نوه) یا قرابت بدون واسطه باشد(مانند پدر و فرزند).
بنابراین تکلیف به انفاق فقط در خط مستقیم، یعنی بین اجداد و آباء و اولاد وجود دارد و خویشان خط اطراف مانند برادر و خواهر و عمو و خاله… ملزم به انفاق یکدیگر نیستند.

خصوصیات نفقه اقارب
به گفته وکیل نفقه فرزند نفقه اقارب ناظر بر آینده است؛ اقارب فقط نسبت به آینده می توانند مطالبه نفقه نمایند زیرا نفقه اقارب برای رفع احتیاج است و هرگاه احتیاج به نحوی رفع شده باشد دیگر تکلیفی برای منفق نخواهد بود.کسی مستحق نفقه است که فقیر باشد؛ کسی که مستحق نفقه است اولا ندار باشد ثانیا نتواند به وسیله اشتغال به شغلی، وسایل معیشت خود را فراهم کند.کسی ملزم به انفاق است که متمکن باشد؛ مطابق ماده ۱۱۹۸ ق.م کسی ملزم به انفاق است که متمکن از دادن نفقه باشد یعنی بتواند نفقه بدهد بدون اینکه از این حیث در وضع معیشت خود دچار مضیقه گردد.برای تشخیص تمکن باید کلیه تعهدات و وضع زندگانی شخصی او در جامعه در نظر گرفته شود.اقارب یک تکلیف متقابل است؛ خویشانی که ملزم به انفاق یکدیگر هستند در صورت فقر یکی و تمکن دیگری، این تکلیف را متقابلا دارا هستند. قانون جدید حمایت از خانواده مقرر داشته است که دادگاه به درخواست اشخاص واجب النفقه میزان و ترتیب پرداخت نفقه را تعیین میکند و برای وصول نفقه ای که به طور مستمر باید پرداخت شود یک بار تقاضای مرور اجرائیه کافی است (ماده ۴۷ و تبصره ی آن)
نفقه فرزند
نفقه اولاد بر عهده چه کسانی است؟پدر جد پدری: البته اگر پدر زنده نباشد یا توانایی انفاق کردن نداشته باشد، نفقه فرزندان بر عهده پدرِ پدر خواهد بود. پدرِ پدر و هم جد پدر زنده و قادر به پرداخت نفقه باشند نفقه بر عهده پدرِ پدر)جد پدری اولاد( استمادر: در صورت نبودن پدر و جد پدری یا عدم توانایی آنها، نفقه بر عهده مادر است.جد و جده مادری و جده پدری: اگر فقط یک از این ها هم زنده باشد، نفقه بر عهده او خواهد بود. اما اگر هر سه نفر یا دو نفر آنها زنده و یا قادر به انفاق باشند نفقه را باید به نسبت مساوی تأدیه کنند.نفقه پدر و مادر با رعایت میزان نزدیکی بر عهده اولاد و اولاد اولاد است (ماده ۱۲۰۰ ق.م)بنابراین نفقه پدر و مادر فقیر در درجه اول بر عهده فرزندان است . به گفته وکیل نفقه فرزند اگر پدر و مادر فقط یک فرزند داشته باشند همه نفقه بر عهده آنهاست و اگر چند فرزند داشته باشند به صورت مساوی مخارج زندگی پدر و مادر خود را بپردازند و از این لحاظ دختر با پسر هیچ تفاوتی ندارد اگر پدر و مادر فرزند بلافصل نداشته باشند نفقه آنها بر عهده اولاد اولاد خواهد بود که باید به صورت مساوی بپردازند.هرگاه یک نفر هم در خط عمودی صعودی و هم در خط عمودی نزولی اقارب داشته باشد که از حیث الزام به انفاق درجه مساوی هستند نفقه او را باید اقارب مزبور به صورت متساوی پرداخت کنند.بنابراین اگر مستحق نفقه، پدر و مادر و اولاد بلافصل داشته باشد نفقه او را باید پدر و اولاد او متساویا تأدیه کنند بدون اینکه مادر سهمی بدهد و همچنین اگر مستحق نفقه، مادر و اولاد بلافصل داشته باشد نفقه او را باید مادر و اولاد متساویا بدهند (ماده ۱۲۰۱ ق.م)اگر شخصی چند نفر واجب النفقه داشته باشد و توانایی پشتیبانی مالی برای انفاق به همه آنان را داشته باشد باید به همه ی آنها نفقه بدهد.
قواعد لازم برای انفاق دهنده ای که استطاعت مالی ندارد نفقه خود به نفقه دیگران مقدم است: اگر شخصی فقط نفقه خود را داشته باشد و توانایی دادن نفقه به دیگران را نداشته باشد نفقه خود او مقدم است.نفقه زوجه به نفقه اقارب مقدم است. در صورت بودن زوجه و یک یا چند نفر واجب النفقه دیگر، زوجه مقدم بر سایرین خواهد بود(ماده ۱۲۰۳ ق.م)اقارب نزولی به اقارب خط صعودی از لحاظ نفقه مقدمند؛ مطابق ماده (۱۲۰۲ ق.م) اگر اقارب واجب النفقه متعدد باشند و منفق نتواند نفقه همه آنها را بدهد اقارب در خط عمودی نزولی، مقدم بر اقارب در خط عمودی صعودی خواهند بود.هرگاه واجب النفقه با قرض گرفتن از دیگران احتیاجات خود را رفع کرده باشد، انفاق دهنده در صورتی مجبور به تأدیه دین خواهد بود که قرض گرفتن با اجازه او یا اجازه دادگاه صورت گرفته باشد.
ضمانت اجرای کیفری
هرکس درصورت داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین او ندهد یا از پرداخت نفقه سایر اشخاص واجب النفقه (اقارب نسبی خاص) خودداری کند به حبس تعزیری درجه ۶ محکوم میشود تعقیب کیفری به شرط شکایت شاکی خصوصی است و در صورت گذشت وی از شکایت در هر زمان تعقیب جزایی یا اجرای مجازات موقوف میشود. تبصره امتناع از پرداخت نفقه زوج های که به موجب قانون، مجازات به عدم تمکین است و نیز نفقه فرزندان ناشی از تلقیح مصنوعی یا کودکان تحت سرپرستی مشمول مقررات این ماده است .
بنابراین از لحاظ مجازات کیفری تفاوتی بین نفقه زوجه و اقارب وجود ندارد این جرم جز با شکایت شاکی خصوصی قابل تعقیب و بررسی نیست و در صورت گذشت شاکی خصوصی، تعقیب جزایی یا اجرای مجازات موقوف میشود.
همچنان که مرد باید نفقه همسر را بپردازد، یعنی زوجیت برای شوهر تکلیفی برای نفه دادن ایجاد می نماید، نزدیکان نسبی هم حق نفقه دارند به شرطی که فردی که باید نفقه بپردازد، استطاعت مالی داشته باشد.
تفاوت نفقه زوجه با نفقه اقارب
به گفته وکیل نفقه فرزند در همه موارد زوجه مقدم است، برخی از این تفاوت ها عبارتند از :
اگر مرد درآمد کافی نداشته باشد که هم به همسر نفقه دهد و هم به اولاد یا پدر و مادر در این صورت زن مقدم است.نفقه ایام گذشته زوجه قابل مطالبه است ولی نفقه ایام گذشته اقارب قابل مطالبه نیست .اگر شوهر ورشکسته شود نفقه زوجه جزء دیون ممتاز است ولی نفقه اقارب این امتیاز را ندارد .در مسئله زوجیت تکلیف به نفقه یک طرفه است در حالیکه در قرابت تکلیف به نفقه جابجا شونده است. به عنوان مثال اگر زن تمکن مالی داشته باشد وهمسرش نیاز مالی، باز هم وظیفه دارد نفقه زوجه را بپردازد و زوجه هیچ مسئولیتی در قبال شوهرش برای پرداخت نفقه ندارد .در نفقه اقارب باید تعهدات نفقه دهنده را هم در نظر گرفت و صرف دارا بودن کافی نیست. یعنی باید خالص درآمد را در نظر گرفت در حالیکه در نفقه زوجه این گونه نیست .نفقه زوجه نیازمندی های زن در همه موارد است؛ خوراک پوشاک، مسکن دارو خادم، ولی نفقه اقارب فقط برای گذران زندگی و در حد توان میباشد. منظور از همه نیازها، نیازهای متعارف است.
وکیل نفقه فرزند
وکیل نفقه فرزند در درجه نخست یک وکیل خانواده متخصص است. وکیل نفقه فرزند با سال ها تجربه در زمینه هدایت پرونده های مطالبه نفقه می تواند اقدامی سریع و به جا در جهت احقاق حقوق موکل خویش نماید. اگر چه در دعاوی خانوادگی اجباری به حضور وکیل نفقه فرزند نیست و شخص می تواند راسا اقدام کند اما پیچیدگی های دادرسی و تشریفات خاص آن سبب می شود که در غالب موارد اشخاص علی رغم ذی حق بودن با شکست مواجه شوند. لذا توصیه ی ما این است که برای طرح دعوای مطالبه نفقه فرزند با یک وکیل نفقه فرزند متخصص مشورت کنید.
نتیجه گیری وکیل نفقه فرزند
به گفته وکیل نفقه فرزند براساس آنچه که در قانون مدنی و در ماده ۱۲۰۴ در خصوص نفقه آمده است بیان می کند که : “عبارت است از مسکن و البسه و غذا و اثاث البیت به قدر حاجت با در نظر گرفتن درجه استطاعت منفق”، از این عبارت می توان دریافت که استطاعت مالی شخص انفاق کننده در کیفیت نفقه تاثیر دارد.
درصورتیکه نیاز به مشاوره با وکیل خانواده مجرب و بهترین وکیل تهران دارید ، میتوانید بصورت تلفنی مشاوره (رایگان) دریافت نمایید و یا با رزرو نوبت از وکیل مورد نظر، مورد حقوقی خود را حضورا مطرح نمایید .
[…] نفقه اقارب و ضمانت اجرای کیفری آن […]