یکی از مسائلی است که میان اغلب خانواده های ایرانی به عنوان یک رسم وجود دارد و برای تعیین شأن دختران جوان در نظر گرفته می شود، موضوعی به نام جهیزیه است . در پایان زندگی مشترک جهیزیه ای که در بسیاری از مواقع با هزینه ای کلان تهیه می شود در اختیار سمساری ها قرار می گیرد.در شرایط عادی، تقریبا هیچ زنی به فکر استرداد جهیزیه خودش نخواهد بود و زن و شوهر به‌صورت دو شریک واقعی کنار هم زندگی می‌کنند، اما داستان زمانی جنجالی خواهد شد که موضوع طلاق (آن‌هم از نوع لج و لجبازی) مطرح بشود، که لازم است طرفین با حقوق خود آشنا باشند . هنگام طلاق و جدایی زن و مرد مباحث مالی زیادی پیش می آید که یکی از این مباحث استرداد جهیزیه است . اما این مسئله پیچیده نیست و می شود به سادگی حل شود بدون آنکه فشار روحی و روانی زیادی بر روی زوج در آستانه جدایی وارد شود . در ادامه نحوه استرداد جهیزیه و نقش وکیل استرداد جهیزیه را مورد بررسی قرار خواهیم داد. ضمنا در خصوص وکیل اثبات تجاوز جنسی نیز از اینجا می توانید استفاده کنید.
جهیزیه در خانواده های ایرانی
موضوع جهیزیه در خانواده‌های ایرانی، موضوع عجیبی است! از یک‌سو در قانون هیچ اشاره‌ای به آن نشده است و حتی طبق قانون ایران، مرد به‌عنوان رئیس خانواده وظیفه تهیه منزل و وسایل زندگی در حد و شأن همسر را به عهده دارد ولی از سمت دیگر بر اساس عرف فرهنگی و اجتماعی در کشور ما، خانواده زوجه عمدتا بخشی (یا حتی تمام) وسایل ضروری (و بعضاً غیرضروری) برای زندگی مشترک دخترشان را فراهم می‌کنند.
نکته قابل‌توجه در این است که مالکیت وسایلی که زن به خانه شوهر می‌آورد در اختیار زن است و مرد تنها به‌عنوان یک امین، می‌تواند از این وسایل استفاده کند. وقتی می‌گوییم که مالکیت جهیزیه برای زن است، بدین معناست که زوجه در هرزمانی می‌تواند آن را مطالبه کرده و هر اقدام مالکانه‌ای را نسبت به اموال خویش انجام دهد، مثلا آنها را به فروش رساند، هدیه دهد، تخریب یا مفقود نماید و یا استرداد جهیزیه را بخواهد
به گفته وکیل استرداد جهیزیه اگر زنی ادعا کند که وسایل خانه متعلق به او می‌باشد، باید بتواند با شهادت شهود و لیست سیاهه جهیزیه که به امضای مرد هم رسیده باشد، برای پس گرفتن آنها اقدام نماید. اما برخی از خانواده‌ها در ابتدای ازدواج، اقدام به تهیه این لیست سیاهه نمی‌کنند (شاید از ابعاد حقوقی ماجرا بی‌اطلاع هستند و یا رودربایستی‌های ابتدای ازدواج این امر را دشوار می‌کند). اگر سیاهه ای که توسط شهود امضا شده وجود نداشته باشد در گام بعدی به سراغ فاکتورهایی می رویم که در هنگام خرید جهیزیه صادر شده است. اگر این مورد نیز در دسترس نباشد حل مشکل کمی پیچیده می شود.
این شهود به گفته وکیل استرداد جهیزیه باید به دادگاه مراجعه و مشاهدات خود را بیان کنند. در صورتی که این اظهارات مورد قبول باشد حکم به استرداد جهیزیه صادر خواهد شد و چنانچه زوج از اجرای حکم دادگاه امتناع نماید، از طریق اجرای احکام دادگستری اقدام خواهد شد.
تعلق اموال جهیزیه
به گفته وکیل استرداد جهیزیه اموال جهیزیه، در عین حال که متعلق به زوجه است، در اختیار هر دوی زوج و زوجه قرار دارد. به بیان دیگر، زوج با کسب اجازه از همسرش، حق استفاده از این وسایل، در کنار زوجه را پیدا می‌کند. زوج مسئول نگهداری از جهیزیه نیست و تنها امکان استفاده از آنها را دارد. در حقیقت، استفاده زوجه از وسایل جهیزیه، برای وی نوعی حق انتفاع محسوب می‌شود که به واسطه آن می‌تواند به رایگان از منافع آنها استفاده کند.
نکته دیگر اینکه همان‌طور که گفته شد مرد نسبت به اموال مذکور نقش امین را دارد و اموال در دست او امانت هستند بنابراین درصورتی‌که مرد هر یک از وسایل جهیزیه را فروخته باشد و یا هرگونه تصرفی در آن کرده باشد ملزم به جبران خسارت وارده به همسر خود می‌باشد. اما اگر از بین رفتن جهیزیه غیرعمدی باشد، دردسری متوجه مرد نیست. به‌عنوان‌مثال ممکن است کل وسایل برقی زن در اثر نوسان برق بسوزد.
در چنین حالتی به گفته وکیل استرداد جهیزیه مرد موظف است برای ادامه زندگی وسایلی متناسب با شان زن تهیه کرده و در خانه او قرار دهد. اما زن دیگر نمی‌تواند در این موارد درخواست استرداد جهیزیه خود را نماید. چراکه جهیزیه وی بدون اینکه مرد تقصیری داشته باشد از بین رفته است. اگر زن هنگام طلاق بدون روند قانونی اقدام به انتقال جهیزیه خود نماید ، او متهم به سرقت می شود در حالی که اموال متعلق به اوست پس بهتر است قبل از اینکه مشکلی در راستای جهیزیه برای زوجین پیش آید ، از لحاظ قانونی استرداد جهیزیه صورت گیرد .
تکلیف جهیزیه در طلاق
به گفته وکیل استرداد جهیزیه هنگام وقوع طلاق آنچه از اموال منقول در زندگی مشترک مورد استفاده اختصاصی زن است به خودش تعلق می گیرد و اموال اختصاصی مرد نیز متعلق به خودش است ، اما بحث جهیزیه جداست.
برای بردن جهیزیه بهتر است افرادی در محل حضور داشته باشند تا مشکلی برای آنان پیش نیاید و این روند با کمترین مشکل به پایان برسد. شاید در هنگام استرداد جهیزیه باز هم اتفاقاتی بیفتد که به هیچ عنوان به نفع طرفین نخواهد بود بنابراین چه بهتر که با حضور شاهد همه چیز ختم به خیر شود
به گفته وکیل استرداد جهیزیه زن می‌تواند هر زمان چه در هنگام زندگی مشترک چه در حین طلاق و چه بعد از طلاق جهیزیه‌ای را که به منزل شوهر آورده است مطالبه نماید. برای این کار باید دادخواستی به دادگاه ارائه نماید. برای تعیین دادگاه صالح نیز باید گفت اگر جهیزیه مذکور زیر ۲۰ میلیون تومان باشد دادخواست باید به شورای حل اختلاف ارائه گردد. در غیر اینصورت دادخواست در صلاحیت دادگاه خانواده می‌باشد.
برای این کار به گفته وکیل استرداد جهیزیه باید دادخواستی به دادگاه ارائه نماید. برای تعیین دادگاه صالح نیز باید گفت اگر جهیزیه مذکور زیر ۲۰ میلیون تومان باشد دادخواست باید به شورای حل اختلاف ارائه گردد. در غیر اینصورت دادخواست در صلاحیت دادگاه خانواده می‌باشد.
گرچه معمولا چون منظور از دادخواست بازپس‌گرفتن اموال است در صورت بیشتر بودن مبلغ جهیزیه از نصاب مذکور نیز غالبا بانوان و وکلای آنها مبلغ را کمتر از ۲۰ میلیون تقویم می‌کنند تا در شورای حل اختلاف مورد رسیدگی قرار گیرد. چراکه رسیدگی در شورا دارای هزینه کمتر و همچنین مدت زمان کمتری است.
نکته‌ای که در این موارد وجود دارد حق مرد برای دفاع از خود در شورا یا دادگاه می‌باشد. مرد باید در این موارد به دادگاه مراجعه کند و درصورتی‌که قسمتی از جهیزیه قبلا از بین رفته است یا توسط زن فروخته شده است یا به هر دلیلی بدون دخالت مرد از بین رفته است لیست این موارد را به دادگاه ارائه نماید. در غیر این صورت محکوم‌به پرداخت کل جهیزیه می‌شود.در این مورد زن باید دادخواست استرداد جهیزیه را تنظیم کند تا تصمیم گیری شود.
وکیل استرداد جهیزیه
وکیل استرداد جهیزیه یک وکیل متخصص حقوقی است. به گفته وکیل استرداد جهیزیه دادگاه جلسه ای را برای رسیدگی تعیین می کند و اظهارات طرفین را مورد بررسی قرار می دهد ، اگر ادعای زن مورد قبول شوهر باشد او باید جهیزیه را به زن بازگرداند. در غیر این صورت شهادت شهودی که ذیل استشهاد را امضا نموده اند در نظر گرفته می شود .
همچنین بانوان می‌توانند به‌محض ارائه دادخواست استرداد جهیزیه درخواست تأمین خواسته را بنمایند تا مرد نتواند اموال مذکور را جابه‌جا نموده یا به فروش برساند. بنابراین اگر آقایان با موردی مواجه شدند که زن جهیزیه خود را از آنها دریافت نمود اما جهت حضور در دادگاه هیچ اخطاری به آنها نشد احتمالا مورد از موارد دستور موقت بوده است. در این موارد حتما باید به دادگاه مراجعه کرده و از زمان دادگاه مطلع شوند تا بتوانند در موعد مذکور از خود دفاع نمایند و مجبور نشوند که هزینه وسایلی را بپردازند که از بین رفته است.
به گفته وکیل استرداد جهیزیه در محل سکونت زوجین آنچه معمولاً و عادتاً مورد استفاده اختصاصی زن باشد، متعلق به زن و آنچه مورد استفاده اختصاصی مرد باشد، متعلق به شوهر و بقیه از نظر مقررات این قانون مشترک بین آنان محسوب می‌شود مگر اینکه خلاف آن ثابت شود. جریان رسیدگی به دعوای استرداد جهیزیه دادگاه پس از شنیدن اظهارات طرفین، چنانچه ادعای زن مورد قبول شوهر واقع شد، شوهر را ملزم به استرداد این اموال می‌کند.
در غیر این صورت، قرار استماع شهادت شهود صادر می‌شود و در وقت معین افرادی که ذیل استشهاد را امضا کرده‌اند، به دادگاه مراجعه و مشاهدات خود را بیان می کنند. در صورتی که این اظهارات، مقبول واقع شود حکم به استرداد جهیزیه صادر خواهد شد و چنانچه زوج از اجرای حکم دادگاه امتناع کرد، از طریق اجرای احکام دادگستری نسبت به استرداد جهیزیه اقدام خواهد شد.
فروش جهیزیه توسط شوهر
فروش جهیزیه توسط شوهر، فروش مال غیر محسوب می‌شود.طبق قانون، شوهر اجازه فروش جهیزیه زن را ندارد زیرا این اموال به زن تعلق دارد و شوهر فقط تا زمان بقای زندگی مشترک حق استفاده از این اموال را دارد نه فروش آنها را. این در حالی است که زن حق دارد این اموال را از زندگی مشترک خارج کند، چون این اموال به او اختصاص دارد و هر مالکی حق هر گونه دخل و تصرف نسبت به اموال خود را دارد.
گاهی اوقات اتفاق می‌افتد که برخی از مردان اقدام به فروش جهیزیه همسرانشان می‌کنند که باید این‌گونه توضیح داد که اگرچه با فروش این اموال توسط شوهر، او مسئولیت جبران خسارت و برگرداندن عین یا مثل یا قیمت آنها را دارد اما چون رابطه ضمانی بین زوج و زوجه برقرار نیست، فروش این اموال از سوی شوهر خیانت در امانت محسوب نمی‌شود چون صورت‌برداری اموال و دریافت امضا از زوج در فهرست جهیزیه، بر رابطه امانی بین آن دو دلالت نمی‌کند بلکه فقط برای اثبات مالکیت نسبت به آنها است. به طوری که در صورت بروز اختلاف، مورد استناد قرار گیرد. به همین دلیل است که فروش این اموال از سوی شوهر می‌تواند از سوی دادسرا و دادگاه به عنوان فروش مال غیر مورد رسیدگی قرار گیرد.
نتیجه گیری وکیل استرداد جهیزیه
استرداد جهیزیه توسط زوجه به گفته وکیل استرداد جهیزیه ، عین و منفعت اموال جهیزیه متعلق به زوجه است که با آغاز زندگی مشترک، در ید زوج نیز قرار می‌گیرد چون به طور معمول، این شوهر است که مسکن مشترک برای زندگی مشترک را تهیه می‌کند و جهیزیه نیز به این منزل منتقل می‌شود. به همین دلیل در صورت انحلال عقد نکاح، زوجه می‌تواند اعلام کند خواهان استرداد جهیزیه است. این موضوع بدین معناست که با انحلال نکاح، زوج دیگر حق استفاده از جهیزیه را ندارد و قانونا و شرعا مکلف به استرداد آن است. در صورتی که زوج از استرداد جهیزیه امتناع کند، این استنکاف و خودداری، ممانعت از حق مالکانه زوجه محسوب می‌شود و زوجه می‌تواند این موضوع را از طریق دادگاه پیگیری کند.
درمجموع باید عنوان کرد که دعوی استرداد جهیزیه یکی از دعاوی است که در صورت اقدام به‌موقع زن در این خصوص و دریافت دستور موقت می‌تواند به‌سرعت و با هزینه کم به نتیجه برسد اما باید عنوان داشت که طول رسیدگی می‌تواند در برخی از موارد تا چند ماه نیز به طول انجامد؛ چراکه این دعوی نیز مانند سایر دعاوی قابل تجدیدنظرخواهی در دادگاه می‌باشد
