محاربه چیست؟ مجازات محاربه

مجازات محاربه

پیش از بیان مجازات محاربه در قانون لازم است توجه داشته باشید که محاربه از جمله جرایم حدی به حساب می آید. منظور از مجازات حدی مجازاتی است که میزان و مقدار و کیفیت آن در شرع مقرر شده است. بر این اساس مجازات محاربه در قانون به شرح زیر است:

مطابق با ماده ماده ۲۸۲ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲؛ حد محاربه یکی از چهار مجازات زیر است:

• ●        اعدام
• ●        صلب
• قطع دست راست و پای چپ
• ●        نفی بلد

بنابراین چنانچه ملاحظه می شود مجازات محاربه از جمله مجازات های سنگین و شدید کیفری می باشد.  مطابق با قانون در اعمال مجازات محاربه تعیین هر یک از موارد ذکر شده در بالا به اختیار قاضی است. همچنین مجازات نفی بلد  ذکر شده در این ماده قانونی اگر چه با مفهوم تبعید شباهت دارد اما توجه داشته باشید که مجازات نفی بلد بر خلاف تبعید یک مجازات حدی است نه تعزیری و مطابق با قانون طول مدت آن کم تر از یک سال نمی باشد.

مجازات تبعی محاربه

علاوه بر مجازات ذکر شده در ماده ۲۸۲ مطابق با بند ب ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی، محرومیت از حقوق اجتماعی به مدت ۳ سال را نیز باید از موارد مجازات محاربه از نوع مجازات تبعی آن به حساب آورد.

مطابق با ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی؛ محکومیت قطعی کیفری در جرائم عمدی، پس از اجرای حکم یا شمول مرور زمان، در مدت زمان مقرر در این ماده محکوم را از حقوق اجتماعی به عنوان مجازات تبعی محروم می کند:

الف- هفت سال در محکومیت به مجازاتهای سالب حیات و حبس ابد از تاریخ توقف اجرای حکم اصلی

ب- سه سال در محکومیت به قطع عضو، قصاص عضو در صورتی که دیه جنایت وارد شده بیش از نصف دیه مجنیٌ علیه باشد، نفی بلد و حبس تا درجه چهار

پ- دو سال در محکومیت به شلاق حدی، قصاص عضو در صورتی که دیه جنایت وارد شده نصف دیه مجنیٌ علیه یا کمتر از آن باشد و حبس درجه پنج

از آن جا که قطع دست راست و پای چپ و نفی بلد از جمله مجازات های محاربه می باشند در صورت اجرای هر یک از  مجازات های مذکور مرتکب ۳ سال از حقوق اجتماعی مقرر در ماده ۲۶ قانون مجازات اسلامی محروم خواهد بود.

وکیل در پرونده محاربه

از آن جا که پرونده های مربوط به جرایمی مانند محاربه و بغی یا افساد فی الارض در ارتباط تنگاتنگ با نظم و امنیت عمومی جامعه هستند لذا قانون گذار نسبت به مرتکبین این جرم حساسیت خاصی دارد و آنان را به اشد مجازات محکوم می کند. در حقیقت شخصی که با جسارت تمام دست به سلب امنیت و اقدام مسلحانه به قصد ارعاب، جان، مال و ناموس مردم می زند غالبا یک مجرم حرفه ای و خطرناک است و اشخاص زیادی را قربانی رفتار مجرمانه خود می کند به همین جهت است که مجازات محاربه در قانون یک مجازات بسیار شدید و سنگین در نظر گرفته شده است. هدایت و پیشبرد چنین پرونده هایی در دادگاه های کیفری از عهده ی هر شخصی بر نمی آید. در حقیقت پرونده های محاربه نیازمند ورود یک وکیل متخصص و حرفه ای در امور کیفری است که از تجربه ی کافی در به انجام رسانیدن چنین پرونده هایی برخوردار است. لذا پیشنهاد می شود که اگر  به دنبال آگاهی از مجازات محاربه و روند رسیدگی آن دادگاه کیفری  هستید یا به هر ترتیبی با چنین پرونده ای مواجه شدید و یا از بزه دیدگان این جرم هستید و به دنبال راهی برای احقاق حقوق از دست رفته تان هستید با یک وکیل متخصص در امور کیفری مشورت کنید.

امنیت خواسته ی عمومی هر جامعه ای است و در تمام کشور ها برای ایجاد امنیت ساز و کار و مقررات خاصی در نظر گرفته می شود. محاربه، بغی و افساد فی الارض از جمله جرایم علیه امنیت و نظم عمومی جامعه محسوب می شوند که با وجود آنکه قانونگذار این سه جرم را از یکدیگر تفکیک کرده است با این حال اغلب با یکدیگر اشتباه می شوند و گاهی با یکدیگر هم پوشانی دارند اما آنچه بین هر سه این جرایم وجود دارد آن است که هر سه از جرایم مستوجب “حد” به شمار می روند.

به این مفهوم که از جمله جرایمی هستند که دارای مجازات خاص و معین در شرع هستند. ریشه ی واژه محاربه “حرب” است و به معنای سلب و گرفتن است و در اصطلاح به معنای کشیدن سلاح یا تجهیز آن به قصد ترساندن مردم است.

در مقاله ی پیش رو به دنبال آن هستیم تا شما را با مفهوم محاربه ، مصادیق آن، تفاوت آن با بغی و افساد فی الارض و در نهایت مجازات قانونی آن در قانون مجازات اسلامی سال ۱۳۹۲ آشنا کنیم.

محاربه چیست؟ محارب کیست؟

محاربه عبارت است از کشیدن سلاح به قصد جان،مال یا ناموس مردم یا ارعاب آن ها به نحوی که موجب ناامنی در محیط گردد و کسی که به این کار اقدام نموده نیز محارب نامیده می شود. باید توجه داشت که هرگاه کسی با انگیزه ی شخصی به سوی یک یا چند شخص خاص سلاح بکشد و عمل او جنبه ی عمومی نداشته باشد و نیز کسی که به روی مردم سلاح بکشد ولی در اثر ناتوانی موجب سلب امنیت نشود محارب محسوب نمی شود.  با مراجعه به قانون مجازات اسلامی سال ۱۳۹۲، مواد ۲۷۹ الی ۲۸۵ این قانون در رابطه با جرم محاربه می باشد.

بر این اساس؛ مطابق با ماده ی ۲۷۹ قانون مجازات اسلامی:

《محاربه عبارت از کشیدن سلاح به قصد جان، مال یا ناموس مردم یا ارعاب آنها است، به نحوی که موجب ناامنی در محیط گردد. هرگاه کسی با انگیزه شخصی به سوی یک یا چند شخص خاص سلاح بکشد و عمل او جنبه عمومی نداشته باشد و نیز کسی که به روی مردم سلاح بکشد، ولی در اثر ناتوانی موجب سلب امنیت نشود، محارب محسوب نمی شود.》

شرایط تحقق جرم محاربه چیست؟

بر اساس ماده ی ۲۷۹ قانون مجازات اسلامی که در بالا ذکر شد به وجود آمدن ناامنی در محیط، شرط تحقق این جرم است پس اگر مجرم به هر علتی نتواند این نتیجه را به بار آورد محارب نیست. برای مثال اگر فردی به قصد سرقت از مغازه ای وارد آن شود و با نشان دادن اسلحه ی خود، اموالی از آن مغازه را سرقت کند این رفتار او باعث ناامنی در محیط نمی شود و جنبه ی عمومیت ندارد به همین دلیل محارب نیست البته ممکن است به مجازات جرایمی مانند شروع به محاربه،تهدید، حمل سلاح غیر مجاز، سرقت مسلحانه و… محکوم شود.

شرط مهم دیگر در جرم محاربه آن است که حتما باید سلاح کشیده شده باشد و ایجاد ناامنی در محیط به طریق دیگری غیر از کشیدن سلاح، محاربه محسوب نمی شود.نکته ی مهم دیگر آن است که در سلاح کشیدن انگیزه ی شخصی پذیرفته نیست و باید عمل ارتکابی “عمومیت” داشته باشد و مردم را بترساند نه اینکه فرضا قصد داشته باشد که یک شخص خاص را بترساند اما نیازی نیست که لزوما تعداد زیادی بترسند و همین که یک نفر هم بترسد کافی است.

همچنین لزومی ندارد که محارب حتما از سلاح استفاده کند و اگر شخصی سلاح خود را نشان دهد ولی تیری شلیک نکند محاربه محقق است البته کشیدن سلاح تقلبی محاربه نمی باشد.باید توجه کرد که برای تحقق محاربه حتما باید سلب امنیت شود وگرنه محاربه صورت نگرفته است. محارب باید قصد تجاوز به جان، مال یا ناموس مردم و یا قصد ارعاب (ترساندن) مردم را داشته باشد.‌

بنابراین؛ طبق ماده ی ۲۸۰ قانون مجازات اسلامی : 《فرد یا گروهی که برای دفاع و مقابله با محاربان، دست به اسلحه ببرد محارب نیست.》پس اگر فرد برای دفاع از خود و تحت شرایطی که فرضا مورد تهاجم قرار گرفته است و برای دفاع از خود دست به سلاح می برد محارب نیست.

منظور از سلاح در ماده ی ۲۷۹ قانون مجازات اسلامی چیست؟

منظور از سلاح در ماده ی ۲۷۹‌ اعم از سلاح سرد و گرم است اما اعمالی مانند اسید پاشی، آتش زدن یا ابزارهایی مانند سنگ، بیل، داس یا چوب را نمی توان مصداق استفاده از اسلحه دانست. طبق ماده ۲ قانون قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غیرمجاز مصوب ۱۳۹۰  مقصود از سلاح و مهمات در این قانون انواع سلاح‌های گرم و سرد جنگی و شکاری اعم از گلوله‌زنی و غیر گلوله‌زنی و مهمات مربوط به آن‌ها است.
اسلحه لیزری و آن دسته از شبه سلاح‌هایی که به دلیل مشابهت و کاربرد، قابلیت جایگزینی سلاح را دارند از حیث احکام مندرج در این قانون، حسب مورد تابع احکام سلاح گرم قرار می‌گیرند و سلاح‌های آموزشی و بیهوش‌کننده تابع احکام سلاح شکاری می‌باشند.

همچنین؛ در تبصره ی الحاقی مصوب ۱۳۸۷ به بند ۳ ماده ی ۶۵۱ قانون تعزیرات مصوب ۱۳۷۵ منظور از سلاح عبارت است از:

۱ـ انواع اسلحه گرم از قبیل تفنگ و نارنجک.
۲ـ انواع اسلحه سرد از قبیل قمه، شمشیر، کارد، چاقو و پنجه بوکس.
۳ـ انواع اسلحه سرد جنگی مشتمل بر کاردهای سنگری متداول در نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران یا مشابه آنها و سرنیزه‌های قابل نصب بر روی تفنگ.
۴ـ انواع اسلحه شکاری شامل تفنگهای ساچمه‌زنی، تفنگهای مخصوص بیهوش کردن جانداران و تفنگ های ویژه شکار حیوانات آبزی.

محاربه شامل چه مصادیقی می شود؟

بر اساس ماده ی ۲۸۱ قانون مجازات اسلامی: 《راهزنان، سارقان و قاچاقچیانی که دست به سلاح ببرند و موجب سلب امنیت مردم و راه ها شوند محاربند.》بنابراین با توجه به این ماده، کلیه ی افرادی که در اجرای یک طرح مشترک در باندهای سرقت،راهزنی و قاچاق مسلحانه شرکت دارند شامل این ماده می شوند خواه فقط تعدادی از افراد باند در صحنه ی عملیات دست به سلاح برده باشند.

مجازات محارب چیست؟

محاربه از جمله جرایم مستوجب حد می باشد. منظور از حد طبق ماده ی ۱۵ قانون مجازات اسلامی:《 مجازاتی است که موجب، نوع ، میزان و کیفیت اجرای آن در شرع مقدس، تعیین شده باشد.》 بنابراین جرم محاربه از جمله جرایم حدی به شمار می آید و طبق ماده ی ۲۸۲ و ۲۸۳ قانون مجازات اسلامی حد محاربه یکی از چهار مجازات زیر است و انتخاب هر یک از این چهار مورد در اختیار قاضی است:

۱-اعدام

۲-صلب

۳-قطع دست راست و پای چپ

۴-نفی بلد

نفی بلد به معنای تبعید نیست و از آن دشوار تر است و منظور از صلب همان به صلیب کشیدن است.

مطابق با ماده ی ۲۸۴:《مدت نفی بلد در هر حال کمتر از یک سال نیست، اگر چه محارب بعد از دستگیری توبه نماید و در صورتی که توبه نکند همچنان در تبعید باقی می ماند.》

و طبق ماده ی ۲۸۵:《در نفی بلد، محارب باید تحت مراقبت قرارگیرد و با دیگران معاشرت، مراوده و رفت و آمد نداشته باشد.》

توبه ی محارب

طبق تبصره ی ۱ماده ی۱۱۴ و۱۱۶قانون مجازات اسلامی توبه محارب صرفا قبل از تسلط یا دستگیری موجب سقوط حد است و با لحاظ ماده ی ۲۸۴ قانون مجازات اسلامی محاربی که مجازات نفی بلد محکوم شده باشد به مدت یک سال تا زمان توبه در تبعید می ماند یعنی حداقل مدت تبعید محارب یک سال است و حداکثر آن زمان توبه او است.

تفاوت محاربه، بغی و افساد فی الارض

بغی در ماده ی ۲۸۷ قانون مجازات اسلامی عبارت است از:

《 گروهی که در برابر اساس نظام جمهوری اسلامی ایران، قیام مسلحانه کند باغی محسوب می شود و در صورت استفاده از سلاح، اعضای آن به مجازات اعدام محکوم می گردند.》 طبق این ماده جرم بغی جرمی است که در آن مجرم یا مجرمین با کشیدن سلاح در صدد براندازی حکومت بر می آیند در حالی که در محاربه مجرمین با کشیدن سلاح باعث ناامنی در محیط می شوند.

و افساد فی الارض در ماده ی ۲۸۶ قانون مجازات اسلامی عبارت است از:

《هرکس به طور گسترده، مرتکب جنایت علیه تمامیت جسمانی افراد، جرایم علیه امنیت داخلی یا خارجی کشور، نشر اکاذیب، اخلال در نظام اقتصادی کشور، احراق و تخریب، پخش مواد سمی و میکروبی و خطرناک یا دایر کردن مراکز فساد و فحشا یا معاونت در آنها گردد به گونه ای که موجب اخلال شدید در نظم عمومی کشور، ناامنی یا ورود خسارت عمده به تمامیت جسمانی افراد یا اموال عمومی و خصوصی، یا سبب اشاعه فساد یا فحشا در حد وسیع گردد مفسد فی الارض محسوب و به اعدام محکوم می گردد.》با توجه به این ماده، دامنه ی این جرم بسیار گسترده است.

بنابراین افساد فی الارض رفتار های مجرمانه ی بسیاری را در بر می گیرد که هم در مواردی جرم علیه امنیت عمومی محسوب می شود و هم در مواردی جرمی علیه اموال و مالکیت به شمار می رود. به طور کلی می توان گفت در محاربه و بغی از سلاح استفاده می شود و بدون سلاح این جرایم اتفاق نمی افتند ولی در افساد فی الارض ممکن است از سلاح استفاده شود و ممکن است از سلاح استفاده نشود.در مواردی که از سلاح استفاده می شود اگر قیام مسلحانه گروهی در برابر اساس جمهوری اسلامی ایران باشد مورد بغی است و اگر کشیدن سلاح به قصد جان، مال یا ناموس یا ارعاب مردم باشد محاربه است و در غیر این صورت ممکن است از مصادیق جرم افساد فی الارض باشد.

نتیجه گیری

محاربه از جمله جرایم علیه امنیت و نظم عمومی محسوب می شود و از جمله حدودی است که دارای مجازات خاص و معین شرعی می باشد و عبارت است از از کشیدن سلاح به قصد جان،مال یا ناموس مردم یا ارعاب آن ها به نحوی که موجب ناامنی در محیط گردد. در نوشتار بالا تلاش شد تا به طور مختصر با مفهوم این جرم و مجازات قانونی آن مطابق با قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ آشنا شویم.

درصورتیکه تمایل به مشاوره با وکیل حقوقی و وکیل کیفری و بهترین وکیل تهران دارید میتوانید بصورت آنلاین از وکیل مورد نظر نوبت گرفته و یا بصورت تلفنی مشاوره (رایگان ) دریافت نمایید.