در طلاق توافقی زوجین هر دو متقاضی طلاق بوده و در تمامی امور با یکدیگر توافق کرده‌اند که باید با مراجعه شخصی به دادگاه خانواده یا توسط وکیل خانواده خود، اعلام توافق خود را در اموری همچون وصول یا بذل مهریه، نفقه ایام عده، حضانت فرزند بعد از طلاق، ملاقات فرزند، شیوه استرداد جهیزیه و سایر حقوق دوران زوجیت را کتبا نوشته و به دادگاه جهت ضبط در پرونده تقدیم کنند.
بیشتر بخوانید: آیا با انواع طلاق آشنایی دارید؟
فرآیند اجرای طلاق توافقی در دادگاه
دادگاه به زوجین اعلام می‌کند که داورانی از بین بستگان یا آشنایان مورد اعتماد خویش تعیین و به دادگاه معرفی کنند. چنانچه زوجین نخواهند یا نتوانند داوری معرفی کنند، دادگاه راسا مبادرت به انتخاب داور می‌کند. داوران منتخب یا منصوب از ناحیه دادگاه باید مسلمان، متاهل، معتمد، دارای حسن شهرت و حداقل دارای ۴۰ سال تمام بوده و تا حدودی با وضعیت روحی زوجین آشنا باشند (یا بعد از نصب در جریان زندگی و اختلاف آنان قرار گیرند.) داوران سعی در ایجاد سازش میان زوجین می‌کنند و چنانچه موفق به این کار نشوند، با اعلام مراتب به دادگاه خانواده، دادگاه مذکور درخواست گواهی عدم امکان سازش صادر می‌کند تا با مراجعه به یکی از دفاتر ثبت طلاق، حکم صادره اجرا، صیغه طلاق جاری و وارد شناسنامه زوجین شود.
دادگاه در هنگام صدور گواهی عدم امکان سازش باید اطمینان حاصل کند که زوجه باردار نیست و رویه قضایی در این مورد آن است که زوجه برای معاینه و صدور گواهی به پزشک مورد اعتماد (معمولا پزشکی قانونی) معرفی میشود یا آن که دادگاه بر مبنای اقرار زوجه به باردار نبودن مراتب را گواهی می‌کند. مدت اعتبار گواهی عدم امکان سازش سه ماه از تاریخ صدور است و اگر تا پایان آن مدت، طرفین یا یکی از آنها برای ثبت به دفترخانه مراجعه نکند، گواهی مذکور از درجه اعتبار ساقط است. ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی می‌گوید: در صورت استنکاف شوهر از پرداخت نفقه و عدم امکان اجرای حکم محکمه و الزام او به دادن نفقه، زن می‌تواند برای طلاق به حاکم رجوع کند و حاکم شوهر را اجبار به طلاق می‌کند همچنین است در صورت عجز شوهر از دادن نفقه.
منظور قانونگذار از اجبار طرفین به مراجعه به دادگاه، تعیین داور و سرانجام تعیین مدت معین برای حل و فصل اختلافات، به ظاهر آن است که شاید طی این دوران زن و شوهر پشیمان شده و به زندگی مشترک خود بازگردند. از سوی دیگر، گفته میشود که به این ترتیب از اختیارات مرد برای استفاده از حق یک طرفه طلاق کاسته میشود.
عدم حضور یکی از طرفین چه تاثیری در روند طلاق توافقی دارد؟
حال اگر مردی با وجود صدور حکم عدم امکان سازش به دفترخانه مراجعه نکند، زن حق دارد به دفترخانه برود و دفترخانه موظف است احضاریه‌ای برای شوهر بفرستند و اگر شوهر حضور پیدا نکرد، زن باید برای گرفتن وکالت در توکیل به دادگاه مراجعه کند. (وکالت در توکیل در اینجا بدین معنا است که قاضی با انتقال این وکالت به زن به او حق می‌دهد به جای شوهر نسبت به طلاق خود اقدام کند. چون در قانون طلاق‌دهنده مرد است، زن بدین ترتیب می‌تواند به وکالت از شوهر این کار را انجام بدهد.)
با درخواست زن دادگاه می‌تواند همان موقع حکم عدم امکان سازش را صادر کند و به او وکالت در توکیل بدهد تا با مراجعه به دفترخانه و ارایه حکم عدم امکان سازش و وکالت‌نامه فوق‌الذکر، خود را طلاق دهد. حال اگر زن از رفتن به دفترخانه خودداری کند، مرد شخصا با مراجعه به آنجا و ارایه گواهی عدم امکان سازش می‌تواند صیغه طلاق را جاری کند و دفترخانه موضوع را به زن ابلاغ خواهد کرد.
در صورت مراجعه به وکیل باید این نکته را مد نظر داشت که یک وکیل نمی‌تواند از طرف هر دو نفر یعنی زوج و زوجه، وکالت در طلاق را داشته باشد. اگر زوجه از زوج وکالت در طلاق را داشته باشد وکیل دادگستری، در واقع وکیل با واسطه زوج خواهد بود. بنابراین حضور زوجه در دادگاه و امضای دادخواست و سایر مدارک از سوی او الزامی است. مگر اینکه زوج و زوجه هر کدام به دو نفر وکیل دادگستری برای انجام امور وکالت بدهند که در این صورت نیاز به حضور هیچ یک از زوجین در دادگاه نیست و تمامی اقدامات حتی ثبت و انجام تشریفات طلاق بدون حضور آنها انجام میشود.
تفاوت طلاق توافقی با طلاق خلع و مبارات
چنانچه زوجین هر دو در مورد طلاق توافق داشته و در مورد نحوه جدایی و پرداخت حقوق زن و فرزندان به تفاهم برسند، طلاق توافقی است. این طلاق برای سرعت بخشیدن به کار کسانی است که با توافق مصّر به طلاق هستند. طلاق خلع و مبارات نیز دو صورت طلاق توافقی است البته اجرای این طلاق نیز همچون دیگر طلاق‌هایی که به درخواست زن و مرد است، منوط به انجام تشریفات در مراجع قضایی و صدور گواهی عدم امکان سازش است. طلاق خلع و مبارات از نوع طلاق بائن است که امکان رجوع در آن وجود ندارد.
بر اساس ماده ۱۱۴۶ قانون مدنی، طلاق خلع آن است که زن به واسطه کراهتی که از شوهر دارد، در مقابل مالی که به او می‌دهد، طلاق می‌گیرد، اعم از اینکه مال مزبور عین مهر، معادل آن، یا بیشتر یا کمتر از مهریه باشد. همچنین بر اساس ماده ۱۱۴۷ قانون مدنی، طلاق مبارات آن است که کراهت از سوی طرفین باشد اما در این صورت عوض باید زاید بر میزان مهر نباشد. در واقع در این طلاق هر دو طرف از هم کراهت و تمایل به طلاق دارند اما میزان بخششی که زن به مرد می‌دهد، بیش از مهریه نیست.
از لحاظ ماهیت در طلاق خلع و مبارات مادامی که زن رجوع به عرض نکرده باشد، طلاق بائن است یعنی اگر زن پس از طلاق خواهان مبلغی نباشد که برای گرفتن اجازه طلاق به مرد داده است، طلاق بائن و رجوع ممکن نیست. زن در این نوع طلاق حق گرفتن نفقه ندارد و از شوهرش ارث نمی‌برد اما اگر زن خواهان مهریه‌اش باشد و بخواهد مالش را پس بگیرد، ماهیت طلاق تغییر و تبدیل به طلاق رجعی میشود بنابراین امکان رجوع مرد ایجاد شده و زن حق ارث و نفقه را دارد.
تجدیدنظر در حکم
از آنجاییکه رأی صادره دادگاه قابل تجدید نظر خواهی و فرجام خواهی است، لازم است زوجین تا پایان مهلتی که دادگاه برای اعتراض به این حکم در نظر گرفته صبر کنند اما زوجین می‌توانند با ساقط نمودن مهلت اعتراض رأی دادگاه را قطعی کنند که در این مرحله دادگاه ۳ نسخه از حکم را صادر نموده و پس از ارسال دو نسخه برای هر یک از زوجین، نسخه سوم را بایگانی می‌کند. تجارب وکیل هم در این نوع طلاق می‌تواند کمک کننده بوده و مسیر را تسهیل کند.
طلاق توافقی در دادگاه مراحلی همچون طلاق عادی دارد پس مراحل قانونی آن هم باید مانند طلاق عادی طی شود.
وکیل طلاق توافقی در دادگاه چگونه عمل می کند؟
معمولاً به دو دلیل افراد مایل به اخذ وکیل هستند، اول اینکه افراد مایل به حضور در دادگاه نیستند و دوم اینکه به دلیل طولانی بودن زمان اتمام کارو اخذ رای منظور. زوج و زوجه هر دو می‌توانند اشتراکاً یک وکیل داشته باشند یا هر کدام وکیل اختصاصی خود را اخذ کنند و در بعضی از پرونده‌های طلاق توافقی فقط یکی از زوج یا زوجه اقدام به اخذ وکیل می‌کند.
از آنجاییکه طلاق توافقی همچون طلاق عادی است زوجین می‌توانند از وکیل به منظور پیشبرد روند اجرای طلاق کمک بگیرند. در این صورت، انجام مراحل طلاق بین ۷ تا ۱۰ روز کاری طول خواهد کشید. همچنین در این مورد لزومی به حضور زوجین در دادگاه نیست و حتی وکیل می‌تواند به جای هر یک از طرفین، جلسات مشاوره طلاق توافقی دادگاه خانواده را نیز شرکت کند.
در حقیقت وکیل، می‌تواند تمامی مراحل از مشاوره تا اجرای صیغه طلاق را به جای زن و مرد حضور داشته باشد و کارهای مربوط به طلاق توافقی را از جانب هر دو آنان صورت دهد.
شرایط اخذ وکیل
زوجین می‌توانند درخواست طلاق را به دو صورت انجام دهند یکی زوجین شخصاً اقدام کند و دیگر اینکه توسط وکیل طلاق توافقی این کار انجام شود. به دلیل اینکه امر طلاق، قائم به شخص نیست پس نیازی به حضور زوج و زوجه در دادگاه در حین مراحل طلاق نیست. تنها در مورد اخذ گواهی عدم بارداری، زوجه باید در آزمایشگاه حاضرشود.
بنابراین طبق ماده ۱۱۳۸ قانون آیین دادرسی مدنی، طرفین دعوا (زوج و زوجه) می‌توانند بدون نیاز به حضور در دادگاه، تمامی مراحل طلاق توافقی را طی کند. آنچه حائز اهمیت است این است که یک نفر نمی‌تواند به صورت همزمان وکالت زوج و زوجه را برای انجام طلاق داشته باشد پس در صورت نیاززوج و زوجه باید جداگانه اقدام به اخذ وکیل طلاق توافقی کنند.
حقوق زن در طلاق توافقی
از دید دین اسلام به زن حق طلاق تعلق نمی‌گیرد مگر شرایطی که شامل موارد زیر باشد:
هنگامی که زن هنگام عقد و ضمن شرایط عقد حق طلاق را از مرد گرفته باشد و برای این مورد وکالت بلاعزل اخذ کرده باشد.
درصورت عدم رعایت شروط ۱۲ گانه ضمن عقد از جانب زوج، زوجه می‌تواند شخصاً درخواست حق طلاق کند.
همانطور که پیشتر نیز گفته شد بر اساس قوانین دین مبین اسلام، به زوجه حق طلاق تعلق نمی‌گیرد، مگر در موارد استثنایی که حق طلاق را برای زن تبیین می‌کند که شامل موارد ذیل است:
در صورت اخذ وکالت بلاعزل در خصوص حق طلاق و اینکه زن در شروط ضمن عقد خود به حق طلاق اشاره کرده باشد. در مورد شروط ۱۲ گانه ضمن عقد نیز زن حق دارد تقاضای حق طلاق کند.
طلاق توافقی به روش های متفاوتی می‌تواند درخواست شود. حالات متصور به این صورت است که یا در راحت‌ترین شکل، زوج و زوجه، هر دو، بر سر اجرای طلاق تفاهمی، متفق‌القول باشند که در این صورت می‌توانند هر دو درخواست طلاق کنند.
بیشتر بخوانید: طلاق توافقی و شرایط آن
در حالت دیگر، طلاق به درخواست مرد انجام میشود و در حالت سوم طلاق از طرف زن و بنابر شروط ۱۲ گانه ضمن عقد درخواست میشود.
هزینه های طلاق توافقی در دادگاه چقدر است؟
مانند هر دادخواست دیگری در دادگاه، به دادخواست طلاق توافقی نیز هزینه دادرسی تعلق می‌گیرد. که این هزینه دادرسی در دادگاه متفاوت است، درحقیقت هزینه دادرسی بر اساس ارزش روز متغیر خواهد بود. همچنین همانطور که پیشتر گفته شد نامه مشاوره برای صدور حکم طلاق توافقی الزامی است.
هزینه انجام مشاوره طلاق توافقی، در شهر تهران مانند هزینه دادرسی بر اساس ارزش روز متغیر محاسبه میشود و ممکن است کم و زیاد شود و قیمت ثابتی نمی‌توان برای آن لحاظ کرد.
به علاوه برای ثبت طلاق در دفترثبت ازدواج و طلاق نیز تعرفه کلی از لحاظ قیمتی وجود دارد؛ باید در نظر داشت که در حال حاضر دفاتر ثبت ازدواج و طلاق در شهر تهران به مبالغ کمتری از تعرفه کلی راضی به ثبت طلاق نمی‌شوند. علاوه بر مبالغ، در صورتی‌که هر یک از زوجین قصد اخذ وکیل داشته باشند، دستمزد وکیل نیز به هزینه‌های فوق افزوده میشود.
بیشتر بخوانید: طلاق توافقی و شرایط آن
طلاق توافقی خارج از کشور
در مورد طلاق توافقی در خارج از کشور می توان این چنین توضیح داد که در خصوص دعاوی خانوادگی علی‌الخصوص طلاق اتباع ایرانی مقیم خارج از کشور صلاحیت محاکم و نحوه رسیدگی طبق ماده ۱۴ قانون جدید حمایت از خانواده با توجه به محل اقامت زوجین و شرایط آنان متفاوت خواهد بود.
شرایط و مراحل طلاق توافقی ایرانیان مقیم خارج از کشور
اگر زوج و زوجه (زن و شوهر) هر دو در خارج از کشور اقامت داشته باشند، طبق ماده ۶ قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، قوانین مربوط به احوال شخصیه از قبیل نکاح، طلاق و اهلیت اشخاص در مورد کلیه اتباع ایران ولو اینکه مقیم خارج باشند، لازم الاجراست.
پس از دادخواست طلاق در محاکم محل زندگی و اخذ حکم طلاق از سوی دادگاه مربوطه می‌توانند به یکی از مراکز اسلامی واقع در کشور محل اقامت مراجعه کنند و خواستار اجرای صیغه طلاق شوند. پس از این مرحله باید این طلاق را به تایید یکی از مقامات ایرانی حاضر در آن کشور برسانند.
این مقامات ایرانی شامل سفارت ایران، دفتر حفاظت از منافع و یا کنسولگری ایران در آن کشور است و در نهایت امر پس از تائید ایشان، تائید وزارت امور خارجه نیز باید دریافت شود.
محدودیت های قبل از طلاق
تا زمانی که طلاق رسماً در دادگاه‌های کشور ثبت و پذیرفته شود، بر اساس قوانین ایران، زوجه در عقد نکاح زوج می‌باشد.
اگر زوجه به اعتبار طلاقی که در دادگاه‌های خارج از کشور اخذ شده است با مرد دیگری ازدواج کند، براساس قوانین ایران مجرم شناخته‌شده و اقدام وی در حکم زناست و مجازات سنگینی به همراه خواهد داشت.
مهریه در طلاق توافقی خارج از کشور
با در نظر داشتن اینکه مطالبه مهریه یک دعوای مالی است پس رسیدگی بدان در هر کشور متفاوت است و بسته به قوانین آن کشور خواهد بود، لذا پیشنهاد میشود که مطالبه مهر نیز توسط وکیل در ایران اقدام شود.
اگر شما نیز یکی از هم میهنانی هستید که در خارج از ایران اقامت دارید و به علت عدم سازش به طلاق توافقی متمایل هستید، میتوانید انجام امور مربوط به طلاق خود در خارج و یا داخل ایران را به وکلای قابل اطمینان و مجرب واگذار کنید.
طلاق توافقی در دادگاه چقدر زمان می برد؟
معمولا طلاق توافقی بدون حضور وکیل ۱۵ الی ۳۰ روز به طول خواهد انجامید و این زمان بسته به شهر محل سکونت متفاوت خواهد بود. حتی در شهر تهران نیز هر شعبه دادگاه خانواده برای خود خط مشی منحصربه‌فردی داشته و لذا زمان مورد سوال متفاوت خواهد شد.
قضات بعضی از شعب وقت رسیدگی تعیین کرده و زوجین یا وکلای آنها را ضمن تعیین وقت برای رسیدگی دعوت می‌کنند و برخی دیگر ازقضات دادگاه‌ها نیز در وقت فوق العاده و در مدت زمانی کمتر به رسیدگی پرونده پرداخته و رای (گواهی عدم امکان سازش) صادر می‌کنند.
در حقیقت می‌توان گفت مدت زمان رسیدگی به دادخواست طلاق توافقی بسته به نظر و سلیقه قاضی هر شعبه متفاوت خواهد بود.
از آنجایی که که زوج و زوجه در خصوص طلاق، در موارد مالی و غیر مالی مرتبط با زوجیت با یکدیگر به توافق رسیده‌اند، نیازمند رسیدگی طولانی و با وسواس قاضی دادگاه نیست و دادگاه‌های خانواده معمولاً موضعی سهل‌گیرانه در این مورد دارند.
به هرحال مدت زمان طلاق توافقی با توجه به موارد و مراحلی که گفته شد بسیار کم است ولی رویه دادگاه‌های شهرهای مختلف ایران متفاوت بوده و از این‌رو نمی‌توان زمانی قطعی را در این مورد پیش‌بینی کرد.
نتیجه گیری
طلاق توافقی نوعی جدایی محسوب میشود که زوجین، هر دو متقاضی طلاق بوده و در خصوص تمامی موارد حاصل از زندگی مشترک به توافق رسیده اند. اما با این وجود دادگاه نیز مراحلی را برای طلاق در نظر گرفته است که پس از رای حداکثری داورانی که زوجین تعیین نموده و یا توسط دادگاه انتخاب شده اند، طلاق انجام میشود.
زمان اجرای این فرآیند معمولا بدون حضور وکیل ۱۵ الی ۳۰ روز به طول خواهد انجامید و این زمان بسته به شهر محل سکونت متفاوت خواهد بود.
درصورتیکه تمایل به مشاوره با بهترین وکیل تهران و وکیل خانواده مجرب دارید میتوانید بصورت آنلاین از وکیل مورد نظر نوبت گرفته و یا بصورت تلفنی مشاوره (رایگان ) دریافت نمایید.
