ارتکاب جرایم علیه تمامیت جسمانی افراد اعم از جنایت بر نفس یا جنایت بر عضو حسب مورد مطابق با حکم قانون مجازات اسلامی می تواند مجازات قصاص یا پرداخت دیه و یا تحمل مجازات های تعزیری را در پی داشته باشد. و اما حکم قصاص مجازاتی است که در صورت عمدی بودن قتل و یا ضرب و جرح برای مرتکب آن مطابق با قانون مجازات اسلامی و شرع مقدس اسلام در نظر گرفته شده است. بنابراین اگر برای مثال شخصی با فعل و قصد خود شخصی را عمدا به قتل برساند مطابق با قانون قصاص خواهد شد. اما این قاعده یک استثناء مهم دارد و آن هم در صورتی است که پدری فرزند خود را به قتل برساند. در حقیقت؛ قتل فرزند توسط پدر مسئله ای است که گاهی تحت شرایطی خاص و به علت های مختلفی رخ می دهد و امروزه به دلیل مشکلات اجتماعی و اقتصادی ممکن است قتل فرزند توسط پدر تحت شرایط خاصی مانند ابتلای پدر به بیماری های حاد روانی یا مصرف زیاد مواد مخدر یا ترس از آبرو و مواردی از این قبیل صورت گیرد و همواره چنین قتلی مانند دیگر قتل های خانوادگی دلخراش است و افکار عمومی را سردرگم می کند. اما سوال اصلی که مطرح می شود آن است که مجازات قتل فرزند توسط پدر در قانون چیست؟ در صورت معاونت یا مشارکت پدر در قتل فرزند حکم قانونگذار چیست؟ آیا در صورتی که پدری فرزند خود را به قتل برساند آیا از او ارث می برد؟ در این نوشتار قصد داریم تا ضمن بررسی مقررات قانونی به این سوالات پاسخ دهیم.
مجازات قتل فرزند توسط پدر طبق قانون چیست؟
حکم مجازات قتل فرزند توسط پدر حکمی است که بر آمده از فقه اسلامی می باشد و اعتقاد فقهای اسلامی در خصوص قتل فرزند توسط پدر آن است که هر گاه مقتول جزئی از قاتل باشد، قاتل قصاص نخواهد شد و مطابق با این استدلال در ماده ی ٣٠١ قانون مجازات اسلامی مصوب ١٣٩٢ این استدلال به این صورت انعکاس یافته است که《قصاص در صورتی ثابت می شود که مرتکب، پدر یا از اجداد پدری مجنی علیه نباشد》 بنابراین پدر یا جد پدری در صورت قتل فرزند قصاص نخواهند شد و مطابق با این ماده تنها به پرداخت دیه قتل که البته خود پدر یا جد پدری از آن سهمی نمی برد و همچنین طبق ماده ی ۶١٢ این قانون به حبس تعزیری به مدت سه تا ده سال محکوم خواهد شد.بر اساس ماده ی ٣٠٩ قانون مجازات اسلامی این ادعاء که مرتکب، پدر یا یکی از اجداد پدری مجن ٌی علیه است، باید در دادگاه ثابت شود و در صورت عدم اثبات، حق قصاص، حسب مورد، با سوگند ولی دم یا مجن ٌی علیه یا ولی او ثابت می شود.
مجازات ضرب و جرح فرزند توسط پدر طبق قانون چیست؟
عدم امکان تقاضای قصاص تنها منحصر به حالتی نمی باشد که پدر فرزند خود را به قتل برساند بلکه در صورت ضرب و جرح فرزند توسط پدر نیز قصاص منتفی است و پدر ملزم است تا حسب مورد دیه عضو آسیب دیده را بپردازد و همچنین مطابق با ماده ی ۶١۴ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات به حبس تعزیری درجه ۶ (شش ماه تا دو سال) محکوم خواهد شد.
مجازات قانونی شرکت در قتل فرزند
عمل مجرمانه همواره با رفتار یک شخص به تنهایی رخ نمی دهد و در مواردی ممکن است اشخاص مختلف با همکاری یکدیگر دست به اقدام مجرمانه ای مانند قتل بزنند بنابراین در این حالت و تحت شرایطی ممکن است اولیای دم مقتول قصاص تمامی قاتلان را بخواهند و مطابق با قانون چنین امری امکان پذیر است اما ولی دم پیش از آن که قصاص همگی آنان را بخواهد باید مازاد دیه به مرتکبین بپردازد. یا حالتی را در نظر بگیرید که چهار نفر فردی را با مشارکت یکدیگر به قتل رسانده اند و اولیای دم بر دریافت دیه رضایت داده اند در این حالت هر یک از چهار مرتکب باید یک چهارم دیه را بپردازد. حال سوال اساسی که مطرح می شود آن است که اگر پدری با مشارکت شخصی دیگر فرزند خود را به قتل برساند طبق قانون چه مجازاتی دارد؟ در این حالت با توجه به این که پدر طبق ماده ی ٣٠١ قانون مجازات اسلامی قصاص نمی شود بنابراین اگر اولیای دم بخواهند می تواند شخص دیگری را که در قتل فرزند با پدر شرکت داشته است را قصاص نمایند اما قبل از آن پدر باید یک دوم دیه را به آن شخص بدهد و در صورت قصاص نصف دیه را به اولیای دم او بدهد زیرا پدر و آن شخص با مشارکت یکدیگر مرتکب قتل فرزند شده اند.
مجازات قانونی معاونت در قتل فرزند
ممکن است پدر در قتل فرزند خود تنها کمک کرده باشد یا وقوع آن را تسهیل کرده باشد برای مثال پدر فرزند خود را در خانه نگه دارد تا شخص دیگری از راه برسد و او را به قتل برساند یا سلاح مورد نیاز برای قتل را مهیا سازد در این حالت اگرچه پدر شخصا فرزند خود را به قتل نرسانده است اما نقش او نیز کلیدی و مهم بوده است به گونه ای که اگر پدر چنین اقداماتی را به انجام نمی رساند شخص دیگر قادر به ارتکاب قتل نسبت به فرزند نبود. قانون گذار در خصوص معاونت در قتل فرزند میان پدر و اشخاص دیگر تفاوتی قائل نشده است و به موجب بند الف ماده ١٢٧ به حبس تعزیری درجه دو یا سه یعنی بیش از ده تا پانزده سال محکوم می شود. اما اگر مرتکب قتل عمدی به دلیل گذشت شاکی قصاص نشود مجازات معاون به موجب تبصره ٢ ماده ١٢٧ و بند ت این ماده حبس تعزیری درجه پنج یا شش (یعنی از شش ماه تا پنج سال) خواهد بود. این مجازات در هنگامی که پدر مرتکب اصلی قتل فرزند بوده است و شخص دیگری معاون جرم است و به دلیل آنکه پدر به سبب رابطه ی پدری قصاص نمی شود در خصوص معاون جرم جاری خواهد بود.
آیا پدری که فرزند خود را به قتل رسانده است از او ارث می برد؟
بر اساس ماده ی ٨٨٠ قانون مدنی قتل از موانع ارث است بنابراین کسی که مورث خود را عمدا بکشد از ارث او ممنوع میشود اعم از این که قتل بالمباشره باشد یا بالتسبیب و منفردا شرکت دیگری. بنابراین اگر پدری به تنهایی فرزند خود را به قتل برساند یا با مشارکت دیگری این اقدام را انجام بدهد از ارث فرزند خود محروم می شود. اما قانون درباره ی زمانی که پدر معاون جرم است سکوت کرده است که به نظر می رسد در این حالت نیز پدر از ارث فرزند خود محروم می شود.
قتل فرزند توسط مادر و قصاص او
ممکن است سوال شود اگر مادری فرزند خود را به قتل برساند آیا مانند پدر از این تخفیف قانونی برخوردار است و به عبارت دیگر قصاص نخواهد شد؟ پاسخ به این سوال منفی است در حقیقت اگرچه استدلال فقها درباره ی این که هر گاه مقتول جزئی از قاتل باشد قاتل قصاص نمی شود درخصوص مادر و فرزند نیز صدق پیدا می کند اما تنها چنین حکمی مختص پدر دانسته شده است و بنابراین اگر مادری فرزند خود را به قتل عمدی برساند مطابق با قواعد عمومی قصاص خواهد شد.
نتیجه گیری
همواره روابط پدر و مادر با فرزندان خود و بالعکس به عنوان یک رابطه ی محبت آمیز تلقی می شود اما گاهی قتل های خانوادگی باعث می شود چنین تصوری خدشه دار شود. قتل عمل مجرمانه ای است که همواره در تصور عموم حس انزجار خاصی را بر می انگیزد. در این میان قتل عمدی فرزند به دست پدر یکی از نمونه های قتل خانوادگی محسوب می شود که به علت ها و انگیزه های مختلفی رخ می دهد و قانون مجازات اسلامی با تکیه بر فقه حکم استثنایی عدم قصاص پدر را پیش بینی کرده است.
