نحوه ی تشکیل جرایم جدید با استفاده از رایانه ها تحقق یافت با وجود این که اختراع و تولید کامپیوتر باعث تسهیل یا تغییر ارتکاب جرایم سنتی نیز شد اما اهمیت جرایم نوظهور در این زمینه سبب توجه متخصصین کیفری به اهمیت این اختراع گردید. جرم رایانه‌ای در متون قانونی تعریف‌نشده است، پس می‌توان جرائم رایانه‌ای را به دو دسته، جرائم رایانه‌ای سنتی (جرائمی هستند که همان شرایط قانونی را، دارند و استفاده از رایانه تغییری در ماهیت این جرائم به وجود نیاورده است) و جرائم رایانه‌ای مدرن (که رایانه جزئی از ماهیت این جرائم است و قبل از اختراع رایانه امکان ارتکاب آن متصور نبود و توسط قانون‌گذار جدیداً جرم انگاری شده است) تقسیم نمود. که در مقاله “جرایم رایانه‌ای” به تفصیل به آن پرداختیم .
در این مقاله قصد داریم در ابتدا انواع جرایم رایانه ای را برای شما معرفی کنیم. و در ادامه به یک سوال بسیار مهم که اخیرا تکنولوژی آن در دنیا بسیار طرفدار پیدا کرده است پاسخ دهیم و آن اینست که آیا خرید و فروش بیت کوین جرم محسوب می شود؟
پس تا پایان ما را همراهی کنید.
در این مقاله می‌خوانید...
جرایم علیه افراد
این قسم از جرایم رایانه ای شامل اذیت و آزارهای اینترنتی علیه اشخاص می‌شود که به شکل‌های مختلفی مثل جنسی، نژادی، عقیدتی و … می‌تواند رخ بدهد و با چارچوب و حریم شخصی افراد تداخل پیدا می‌کند که دایره‌ی شمول آن بسیار گسترده است.
جرایم رایانه ای علیه اموال
شامل تبهکاری و خرابکاری‌های رایانه‌ای است.
جرایم رایانه ای علیه دولت‌ها
سرقت اطلاعات و خرابکاری در سیستم‌های رایانه ای دولتی؛ ایجاد ناهماهنگی در سیستم‌های مالی و بانکی برای منتقل کردن وجوه به حساب مجرم از مهم‌ترین جرایمی است که تاکنون خسارات زیادی را در کشورهای مختلف به بار آورده است.
همان‌طور که درصورت ارتکاب جرایمی چون کلاهبرداری توسط مأموران دولتی، مجازات جرایم این افراد تشدید می‌شود در جرایم رایانه ای هم همین گونه است، چنانچه مأموران دولتی‌ای که مسئولیت‌شان حفظ اطلاعاتی است که افشای آنها باعث لطمه به امنیت ملی می‌شود و همین‌طور حفظ اطلاعات سری‌ای که درحال انتقال ساماندهي سايت‌هاي بازرگاني: اقدام جديدي كه توسط وزارت بازرگاني صورت گرفته سايت‌هاي اينترنتي
امور بازرگاني ساماندهي شده و تحت نظارت پليس فضاي توليد و تبادل اطلاعاتي ناجا «فتا» قرارگرفته است
به منظور كنترل و نظارت بر روي سايت‌هاي اينترنتي كه در امور بازرگاني فعال بوده و خدمات اينترنتي به كاربران ارائه مي‌دهند جلساتي ما بين پليس فتا و وزارت بازرگاني برگزار گرديده كه در نتيجه شركت‌هاي ارائه دهنده خدمات اينترنتي و فعال در امور بازرگاني تحت نظارت پليس قرار گرفته ساماندهي مي‌شوند كه مؤثر در جلوگيري از وقوع بسياري از جرايم رايانه‌اي مي‌شود. ا ذخیره شده در سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی هستند، بر اثر بی‌مبالاتی، بی‌احتیاطی یا عدم امنیت باعث ایجاد دسترسی اشخاص ممنوعه به داده‌ها بشوند باید مجازات شدیدتری را تحمل کنند.
الف) دسترسی به داده‌های مذكور یا تحصیل آنها یا شنود محتوای سری در حال انتقال، به حبس از یك تا سه سال یا جزای نقدی از بیست میلیون (۲۰۰۰۰۰۰۰) ریال تا شصت میلیون (۶۰۰۰۰۰۰۰) ریال یا هر دو مجازات.
ب) در دسترس قراردادن داده‌های مذكور برای اشخاص فاقد صلاحیت، به حبس از دو تا ده سال.
ج) افشا یا در دسترس قرار دادن داده‌های مذكور برای دولت، سازمان، شركت یا گروه بیگانه یا عاملان آنها، به حبس از پنج تا پانزده سال.
اقداماتي كه مي‌تواند در پيشگيري از وقوع جرايم رايانه‌اي مؤثر باشد:
نقش دادستان براي پيشگيري از وقوع جرايم رايانه اي:
بايد در نظر داشت كه
استفاده از بسياري از اهرم‌هاي اعمال روش‌هاي پيشگيرانه در دسترسي، نيست چرا
كه اساساً اين فن‌آوري، يك فن آوري وارداتي است، ما در برابر
جريان يك طرفه‌اي قرار داريم كه از خيلي
جهات دست ما را براي اعمال اراده بسته است، اما در عين حال از
روش كنترل و نظارتي فيلترينگ مي‌توان
به عنوان يك اقدام پدافندي تا موردي بازدارنده استفاده كرد
به نظر مي‌رسد كنترل و نظارت از حيث قضايي بر مصاديق پايگاه‌هاي اطلاع‌رساني رايانه‌اي غير مجاز و فضاي سايبري در درجه‌ي نخست متوجه دادسرا است، چرا كه دادسرا بايد به عنوان نهاد كشف و تعقيب مترصد به انجام اقدام‌هاي لازم برآيد و در برابر جرايم مشهود توسط ضابطان يا گزارش ثالث يا حتي اخذ نظر از كارشناس، مبادرت به انجام روند قضايي مقتضي كند.
همچنين در مواردي كه جرم داراي جنبه عمومي است از جمله جرايم فضاي سايبر كه در معرض ديد ميليون‌ها انسان قرار دارد و از مختصات و ويژگي‌هاي جرم عمومي برخوردار است به نيابت از جامعه از حقوق ايشان صيانت و نقش مدعي العمومي خود را در اين پرونده ايفا كند. با عنايت به اينكه اساس پيشگيري از وقوع جرم نيز از جمله وظايف مقرر در بند5 اصل156 قانون اساسي است و به طور خاص بر اساس رويه قضايي و اختيارات مفوضه رئيس قوه قضاييه، متوجه دادستان كل كشور است.
به نظر مي‌رسد كه دادستان كل كشوركه مدعي‌العموم با صلاحيت كشوري است، مقام ذي صلاح براي ورود به مسئله‌ي سالم كردن فضاي سايبر و پيشگيري از بروز جرايم در اين فضا است. بر همين اساس دادستاني كل كشور طرح تشكيل ستادي تحت عنوان «ستاد پيشگيري و مبارزه با جرايم فن آوري اطلاعات» را محضر رياست قوه قضائيه ارائه كرد كه به موجب آن، اين ستاد در گستره كشوري مبادرت به ايجاد وحدت رويه قضايي در مواجهه با موارد مجرمانه مذكور كرده و همچنين در زمينه پيشگيري از وقوع جرم در فضاي سايبري ارائه طريق خواهد كرد.
نقش قضات در جلوگيري از وقوع جرايم رايانه اي:
تبصره ماده۳۰ قانون جرايم رايانه‌اي قوه قضائيه را مكلف نموده است تا قضاتي را كه به امور رايانه‌اي آشنايي دارند براي رسيدگي به اين جرايم انتخاب كند. در اين مورد، گفتني است كه قوه‌قضائيه از سال1382 با برگزاري كلاس‌هاي آموزشي ضمن خدمت براي قضات دو عنوان درسي آموزشي در خلال برنامه‌هاي اين دور گنجانده
كه عبارتند از: «جرايم سايبري» براي قضات كيفري و «دعاوي حقوقي»(حقوق فناوري اطلاعات) براي قضات حقوقي، كه در دوره‌ي جرايم سايبري مطالبي درخصوص ادوار زماني استفاده از رايانه و مسائل جزايي ناشي از
آن، تقسيم‌بندي و شرح مختصر انواع جرايم سايبري «ماهيت آن» آيين رسيدگي به اين جرايم و
صلاحيت سايبري مطرح گرديده است.
در حال حاضر با عنايت به پيشرفت‌هاي لحظه‌اي در عرصه رايانه و فضاي سايبر ضرورت اين آموزش‌ها بيش از پيش مشخص شده است و براي اجراي يك سايت كيفري مؤثر در جهت پيشگيري از جرايم رايانه‌اي، اين آموزش بايد در مقاطع مختلف زماني برگزار و تكرار و روز آمد شوند.
نقش پلیس فضای مجازی در جلوگیری از وقوع جرایم رایانه ای
از آن كه پليس به عنوان ضابط قوه قضائيه وظيفه كشف جرايم را بر عهده دارد. پليس فضاي توليد و تبادل اطلاعات ايران با نام مختصر فتا، كه يك واحد تخصصي نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران است كه وظيفه آن مقابله با جرايم اينترنتي،كلاهبرداري و جعل در فضاي سايبر و حفاظت در اسرار ملي بر روي اينترنت به وجود آمد.اين اقدام را مي‌توان واكنش پليس به انتشار كرم رايانه‌اي استاكس‌نت و همچنين مقابله با كنترل فضاي سايبر توسط مخالفان حكومت جمهوري اسلامي، پس از وقايع انتخابات 1388 دانست.حوزه فعاليت اين پليس برخورد با جرايم سايبري نظير مسايل اخلاقي، اقتصادي و حتي تروريسم است.
نقش مردم در پيشگيري از وقوع جرايم رايانه‌اي:
برخي از مردم خودشان اطلاعات خود را در فضاي مجازي فاش مي‌كنند به عبارتي اشخاصي هستند كه از اينترنت اطلاع كافي ندارند و بدون اطلاع اقدام به چت كردن با افراد ناآشنا مي‌نمايند اين افراد اطلاعات شخصي خود را در معرض دسترسي اين افراد قرار مي‌دهند به اين‌گونه توسط افراد متخصص هك شده و اطلاعات شخصي آنها در اختيار ديگران قرار مي‌گيرد و يا گاهي اوقات براي خريد يك محصول از يك سايت رمز عبور كارت شتاب خود را در اختيار متصديان سايت قرار داده و سبب مي‌شوند كه از كارت آنها پول برداشت شود.كه جمله اين‌ها از روي ناآگاهي است، لذا افرادي كه از اينترنت استفاده مي‌نمايند بايستي آموزش لازم را ديده باشند تا آگاهانه يا نا آگاهانه اطلاعات شخصي خود را در اختيار ديگران قرار ندهند .
نصب آنتي ويروس‌ها و نرم افزارهاي حفاظتي:
نصب آنتي ويروس‌ها و نرم‌افزارهايي كه وظيفه حذف يا جلوگيري از ورود كرم‌هاي اينترنتي دارند براي جلوگيري از دزدي اطلاعات خيلي مؤثر است كرم‌ها و ويروس‌هاي اينترنتي هنگامي وارد كامپيوتر مي‌شوند سيستم امنيتي را از كار مي‌اندازند و اقدام به دريافت اطلاعات شخصي مي‌نمايند كه استفاده از آنتي ويروس‌ها و ضد كرم‌هاي اينترنتي كه به روز شده هستند از اقدامات مذكور جلوگيري خواهد كرد.
ساماندهي سايت‌هاي بازرگاني:
اقدام جديدي كه توسط وزارت بازرگاني صورت گرفته سايت‌هاي اينترنتي امور بازرگاني ساماندهي شده و تحت نظارت پليس فضاي توليد و تبادل اطلاعاتي ناجا «فتا» قرارگرفته است. به منظور كنترل و نظارت بر روي سايت‌هاي اينترنتي كه در امور بازرگاني فعال بوده و خدمات اينترنتي به كاربران ارائه مي‌دهند جلساتي ما بين پليس فتا و وزارت بازرگاني برگزار گرديده كه در نتيجه شركت‌هاي ارائه دهنده خدمات اينترنتي و فعال در امور بازرگاني تحت نظارت پليس قرار گرفته ساماندهي مي‌شوند كه مؤثر در جلوگيري از وقوع بسياري از جرايم رايانه‌اي مي‌شود.
اطلاع‌رساني به مردم دررابطه با جرايم رايانه‌اي(فرهنگ سازي)
بايستي سعي نمود در جامعه آگاهي مردم را در مورد جرايمي كه توسط رايانه اتفاق مي‌افتد افزايش داد. چون بسياري از كساني كه مورد سوءاستفاده رايانه‌اي قرار مي‌گيرند اشخاصي بي‌اطلاع هستندكه فكر مي‌كنند محيط اينترنت فضاي امن و سالم است مي‌بايست بستر فرهنگي جامعه بايد به گونه‌اي هدايت شود هر كاربري بداند چگونه از رايانه و اينترنت استفاده كند تا اطلاعات ذي قيمت او حفظ شود و با آگاهي دادن به مردم از طريق رسانه‌هاي جمعي وجود اين نوع جرايم و نحوه‌ي انجام آن به مردم گوشزد شود تا در فضاي اينترنت به هيچ شخصي حقيقي و يا هيچ سايتي به بي دليل اطمينان نكنند.
و هميشه بر روي اينترنت مواظب اطلاعات شخصي كه در كامپيوتر خود داده اند باشند به نظر مي رسد كه مصاحبه با مال باختگان رايانه‌اي و يا كساني كه داده‌هايشان بر روي اينترنت به سرقت رفته، يا مورد سوءاستفاده شده اند مي تواند باعث آگاهي مردم و سبب پيشگيري از وقوع جرايم رايانه‌اي باشد.
خرید و فروش بیت کوین جرم است؟
بازار ارزهای الکترونیکی و به خصوص بیت کوین، دارای ریسک بالایی است. فریب تبلیغات اغوا کننده که سودهای زیاد و کوتاه مدت، سود تضمین شده و … را در پیش روی شما می‌دهد، نخورید. بسیاری از اشخاص مالباخته، گاهی حتی هیچ مدرکی برای شکایت ندارند. یک اکانت ساده برای یک شخص بی اطلاع و ناآگاه، ولو اینکه در ابتدا سود قابل ملاحظه هم به همراه بیاورد، یقیناً در ادامه، موجب خسارات جبران ناپذیر خواهد بود. در این قبیل موارد، دسترسی به کلاهبرداران اصلی، که اغلب در خارج از ایران هستند اکثراً دشوار و حتی ناممکن است. معاون جرم نیز ممکن است خود یک فریب خورده و مالباخته باشد.
در حال حاضر (۱۳۹۸) تولید، خرید و فروش و نگهداری ارزهای الکترونیکی (از قبیل بیت کوین، اتریوم و …) و هرگونه معامله با آنها جرم محسوب نمی‌شود. مگر اینکه معاملات صورت گرفته با ارزهای الکترونیکی، از نوع معاملات نامشروع و غیرقانونی باشد. مثلاً برای پرداخت و استفاده در سایت‌های قمار و شرط بندی. البته در خصوص تولید رمز ارزها، ممکن است جرایمی همچون استفاده از کالای قاچاق، استفاده از برق غیر مجاز واقع شود.
اکانت جعلی
یکی از اقدامات جرایم رایانه ای که شاید برخی افراد آن را چندان جدی قلمداد نکنند، ساختن اکانت یا حساب کاربری جعلی به نام دیگران است. ساختن اکانت یا حساب کاربری جعلی به نام دیگران و بدون اطلاع و رضایت آنها فارغ از اینکه که با اکانت ساخته شده (اکانت فیک یا جعلی)، اقدامی علیه شخص اصلی صورت بگیرد یا نه، این عمل جرم است و در صورت اثبات و احراز سوء نیت (که مراجع قضایی، اغلب، سوء نیت را فرض می‌گیرند) تحت عنوان جعل رایانه‌ای مورد مجازات قرار خواهد گرفت. مجازات این جرم یک تا پنج سال حبس یا ۲ تا ۵ میلیون تومان جزای نقدی و یا هر دو مجازات خواهد بود.
خرید، فروش و نصب اپلیکیشن قمار
ماده ۷۰۶ قانون مجازات اسلامی تعزیرات: «هرکس آلات و وسایل مخصوص به قماربازی را بخرد یا حمل یا نگهداری کند به یک تا سه ماه حبس یا پانصد هزار تا یک میلیون و پانصد هزار ریال جزای نقدی محکوم می‌شود».
ماده ۷۰۷ قانون مجازات اسلامی تعزیرات: «هرکس آلات و وسایل مخصوص به قمار بازی را بسازد یا بفروشند یا در معرض فروش قرار دهد یا از خارج وارد کند یا در اختیار دیگری قرار دهد به سه ماه تا یک سال حبس و یک میلیون و پانصد هزار تا ۶ میلیون ریال جزای نقدی محکوم می‌شود.»
مراحل تنظیم شکایت در دادسرای مبارزه با جرایم رایانه‌ای و اینترنتی:
اگر فردی به هر نحوی مورد کلاهبرداری و یا سود جویی اینترنتی قرار گیرد، می‌تواند از طریق مجتمع قضایی مبارزه با جرایم رایانه‌ای و اینترنتی، شکایت خود را پیگیری نماید. در ابتدای امر بایستی یک شکواییه در سایت قوه ی قضاییه ثبت شود و باید به قسمت ارائه شکواییه مراجعه شود.
در این صفحه شکواییه‌ای تنظیم و در صفحات بعدی به ترتیب اطلاعات شاکی و متشکی عنه وارد می‌شود. در پایان کار علاوه بر زدن دگمه ارسال یک پرینت از شکواییه تهیه و با در دست داشتن شکواییه به مجتمع فوق مراجعه شود. در پی ورود باید به اتاق «عریضه‌نویسی» مراجعه و پس از دریافت یک سری اطلاعات برای تهیه ی تمبر اقدام شود.
نکات ضروری هنگام تنظیم شکایت
- چنانچه در پرونده‌های مربوط به جرایم رایانه ای مدارک کافی در پرونده موجود باشد، دیگر نیازی به مراجعات مکرر نیست، اما حداقل یکبار مراجعه به دادسرا ضرورت دارد.
- توجه شود که در این موارد حتی ایمیل‌ها و چت‌های صورت گرفته در یاهو مسنجر هم اعتبار دارند. به همین دلیل در پرینت گرفتن و ذخیره کردن محتویات چت‌ها کوتاهی نشود. ضمن اینکه مدارک موجود در سایت‌های معتبر اعتبار بیشتری دارند. مثلاً اگر از طریق پشتیبانی یک سرویس معتبر متوجه کلاهبرداری شویم، حتماً از مکاتبات انجام یافته پرینت گرفته شود .
- توجه شود که هنگام رسیدگی به پرونده دادیار یا دادستان درباره جزیی‌ترین مسایل موجود در شکواییه تحقیق می‌کند. بنابراین در متن شکایت نباید ادعایی شود که متعاقباً قابل اثبات نباشد، فلذا هیچگاه نباید در آن به دیگران تهمت و افتراء زده شود.
- پرونده‌های مربوط به کلاهبرداری‌های اینترنتی و جرایم رایانه‌ای همیشه دارای شبهه‌های زیادی هستند. به همین دلیل دادیار و دادستان بطور مدام سوال می‌کنند تا به اتقان برسند. سعی شود حتی الامکان از کلمات تخصصی استفاده نشود.
- در خلال اظهارات باید به مدارک موجود در پرونده استناد شود.
- در زمان رسیدگی به پرونده سوالاتی پرسیده می‌شود که این سؤالات ناشی از ابهامات موجود در شکایتنامه است. پس از توضیحات شفاهی باید مراتب کتباً نوشته شود. در این مرحله باید با حوصله و دقت و ذکر تمام جزئیات برخورد شود.
- گرچه افراد شاغل در این دادسرا غالبا تا حدودی با زبان انگلیسی آشنایی دارند. اما اگر مدارک همگی به زبان انگلیسی باشد، لازم است قبلاً از تمامی آنها در برگه‌ای جداگانه ترجمه تهیه شود.
- برای اثبات موجودیت و حقیقت مدارکی که در پرونده است احتمالا مجبور خواهیم شد که رمز عبور ایمیل و اکانت‌های دیگر را به مقام قضایی بدهیم. از انجام آن دریغ نکنیم، زیرا اطلاعات خصوصی محفوظ خواهند ماند.
پس از تنظیم طرح شکایت چه کار باید کرد؟
بعد از تنظیم و طرح شکایت در دادسرای جرایم رایانه‌ای، پرونده، حسب مورد، به پلیس فتا یا به یکی از شعبات دادیاری یا بازپرسی ارجاع می‌شود. فرمی که عموماً محتوایی به شرح زیر دارد، برای پلیس فتا (پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات) گاهی به همراه پرونده ارسال می‌گردد تا در صورت انجام و تکمیل موارد اعلامی، متعاقباً به شعبه ارسال شود.
الف- اظهار و ادله ارائه شده از طرف شاکی مستندسازی و ضمیمه پرونده شود.
ب- استعلام آی پی و سایر استعلام‌های لازم جهت شناسایی متهم انجام شود.
پ- محتوای مورد ادعای شاکی در نرم افزار تلفن همراه بهنام تلگرام / اینستاگرام / واتس اپ / مستند سازی، شرایط استعلام و دسترسی به اطلاعات این نرم افزار مورد بررسی قرار گیرد.
ت- هویت ایجاد کننده پنل کاربری (پروفایل) نرم افزار از طریق فنی یا مهندسی اجتماعی شناسایی شود.
ج- نتیجه تحقیقات حداکثر ظرف مدت ۱۰ روز به نظر برسد.
نتیجه گیری
بطور کلی مجرم رایانه ای کسی است که در محیط امن و در خفا با هزینه اندکی به ارتکاب این نوع جرایم رایانه ای می‌پردازد. پیشگیری از ارتکاب این جرایم و احقاق حقوق بزه دیدگان خاص این جرایم ، نیازمند آگاه نمودن اشخاص و گروه های سنی مختلف توسط حقوقدانان و دخالت وکلای متخصص در دادرسی‌های این‌گونه جرایم است. مسلما بزه دیده این جرم از علم تخصص در دفاع از خود ندارد و وکیل متخصص این حوزه یاری گر وی در جریان طرح دعوا و دادرسی عادلانه خواهد بود.
خود مجرم نیز می تواند از وکیل متخصص بهرمند گردد و با احراز ندامت از کرده خویش، جریان دادرسی را به مسیر درست هدایت نماید و جبران ضرر متضرر و راهنمایی و مشاوره وکیل از مساعدت های قضایی آگاه شده و درخواست واعمال تخفیفات قضایی را تقاضا نماید.
وکلای متخصص موسسه حقوقی صدرا رای مثبت در زمینه این جرایم موفقیت های چشمگیری در جهت احقاق حقوق موکلین دست یافته اند که نشان از تدبیر و تجربه این وکلا دارد.
درصورتیکه تمایل به مشاوره با وکیل حقوقیو وکیل کیفری وبهترین وکیل تهران دارید میتوانید بصورت آنلاین از وکیل مورد نظر نوبت گرفته و یا بصورت تلفنی مشاوره (رایگان ) دریافت نمایید.
