مناطقی که از سطح اجتماعی و فرهنگی کمتری برخوردا هستند دیده میشود که جرایم بیشتری رخ میدهد. یکی از جرایمی که چه در دنیای واقعی و چه در فضای مجازی در حال رخ دادن است، جرم اخاذی است.
ریشه این کلمه به فرانسوی در اصلاح شانتاژ گفته میشود که به معنی باج گیری ، زورگیری و یا به زور گرفتن مالی از کسی همراه با خشونت و تهدید میباشد.
در قانون مجازاتی با عنوان اخاذی پیش بینی نشده است اما به این معنی نیست که هرکسی که مرتکب این جرم شود مجازات نخواهد شد. در ادامه به تشریح این موضوع میپردازیم.
از لحاظ قانونی چه اشخاصی مورد اخاذی قرار میگیرند؟
اشخاص به دو دسته گروه اشخاص حقیقی و حقوقی تقسیم میشود، اشخاص حقیقی به هر فرد انسان گفته میشود و اشخاص حقوقی مانند شرکت ها که شخصیت مستقل دارند.
بنابراین اخاذی علیه شرکت ها و سایر اشخاص حقوقی قابل ارتکاب نخواهد بود ولی علیه اشخاص حقیقی قابل ارتکاب است، با این نکته که تهدید به اخاذی مختص به یک شخص واحد نیست و تهدید بستگان قربانی را شامل میشود.
اخاذی از دو رکن اساسی تشکیل میشود تا جرم اخاذی محقق شود:
برای اینکه در صورت مواجه شدن با اخاذی برای خود و یا آشنایان میتوانید از طریق مراجع قضایی پیگیری کنید ابتذا باید بدانید با چه جرمی رو به رو هستید زیرا برخی جرایم مانند سرقت و کلاهبرداری شبیه هستند ولی ارکانی کاملا متفاوت با یکدیگر دارند. در اینجا به تفکیک ارکان اخاذی میپردازیم:
۱.تهدید:
عبارت است از ترساندن دیگری با هرچیزی که برای وی زیان‌بار باشد بطوری که شخص مقابل را با ترساندن در حالت اکراه قرار بدهد. در اخاذی تهدید به چند شکل رخ میدهد:
الف_تهدید به قتل:
ممکن است شخصی که اخاذی میکند از دیگری مقداری پول طلب کند و بگوید اگر فراهم نکنی خودت یا خانواده ات را به قتل میرسانم.
ب_تهدید مالی،نفسی،حیثیتی و شرافتی:
در تهدید مالی شخصی که اخاذی میکند دیگری به از بین بردن اموال وی تهدید میکند مثل آتش زدن خانه یا خودروی وی.
منظور از تهدید نفسی مواردی است که مربوط به اعضای بدن میشود به عبارتی هر ضرری است که به بدن وارد میشود و کمتر از قتل است مثل بریدن اعضای بدن.
تهدید شرفی و حیثیتی به تهدیدی اطلاق میشود که به آبروی دیگری ضرر وارد کند مثل تهدید پخش شایعات علیه وی.
ج_ تهدید به افشا کردن اسرار:
اسرار باید به گونه‌ای باشد که شخص تمایلی به فاش شدن آن نزد دیگران نداشته باشد، در این مورد شخصی که اخاذی میکند با تهدید دیگری به فاش کردن اسرار وی نزد اشخاصی که صلاحیت مطلع شدن از آن مطالب را ندارد حق السکوت دریافت میکند و در ازای آن اسرار را فاش نمیکند.
این امر اغلب در فضای مجازی توسط افراد سودجو با پیج های دروغین ممکن است با عنوان پیج لاغری عکس دیگران را دریافت کند و بعد از آن تهدید کند که اگر مقداری که تعیین کرده را نپردازند عکسها را در فضای مجازی به اشتراک همگان می‌گذارد.
۲.تقاضای انجام کار یا عدم انجام کاری و یا وجه:
جرم اخاذی زمانی محقق میشود که تهدید با تقاضای مبلغی یا انجام و عدم انجام کاری همراه باشد، در غیر این صورت صرفا تهدید صورت گرفته و نمیتوان گفت این عمل اخاذی است.
برای مثال رای شماره ۸۴۳۱/۶۸۲-۱۳۱۶/۳/۲۹ دیوان عالی کشور دعوی طلب و مطالبه حق همراه با تهدید را مصداق اخاذی دانسته است. به همین علت در صورت امتناع بدهکار برای پرداخت بدهی، طلبکار جهت وصول طلب خود حق تهدید بدهکار و اعمال زور برای گرفتن حقش را ندارد.
همچنین برای تحقق یافتن جرم اخاذی باید عنصر روانی وجود داشته باشد، به طوری‌که شخص تهدید کننده دیگری را به قصد و نیت اخاذی بترساند و تهدید کند، و دیگر مهم نیست که انگیزه وی بازی بوده و یا واقعی بوده است. چون قصد و نیت تهدید برای اخاذی را داشته جرم محقق میشود.
مجازات و مراجع صالح رسیدگی برای جرم اخاذی :
بر اساس ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی، همانطور که گفته شد هرگاه کسی دیگری را
به نحوی که دیگری را به الزام و اکراه وادار کند و اقدام به تهدید به قتل،یا ضرر های نفسی، شرافتی، مالی یا افشای اسرار نسبت به وی یا بستگانش نماید، به این منظور که وجه مشخص یا انجام و یا عدم انجام کاری را طلب کند، به مجازات ۷۴ ضربه شلاق یا حبس از دو ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.
مرجع رسیدگی به جرم اخاذی دادگاه های عمومی میباشد و در صورتی که اخاذی با انتشار تصاویر غیر اخلاقی در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی همراه باشد رسیدگی به پرونده در صلاحیت دادگاه انقلاب میباشد و مجرم به علت تعدد در جرم به اشد مجازات محکوم میشود.
باید توجه داشت که شاکی هنگام تنظیم شکایت بابد صریحا و به طور دقیق کند که از چه کسی و با چه عنوانی شکایت دارد و در صورت مشخص نبودن آن دادسرا اقدام به تحقیقات لازم میکند.
هر شخصی که برای شکایت به دادسرا مراجعه میکند باید ادله ای را جهت احقاق حق خود به دادسرا معرفی کند که این ادله برای طرح شکایت از جرم اخاذی باید شامل مدارک شناسایی (شناسنامه و کارت ملی)، شهادت شهود و ادله ای از این دست مانند ایمیل و یا پیامک ومستنداتی که برای اثبات جرم لازم خواهد بود را ارائه نماید.
نحوه و روند شکایت از جرم اخاذی چگونه است؟
در ابتدا بهتر است با وکیل و یا مشاور حقوقی مشورت شود تا با طرح شکوائیه در چهارچوب درست بتوانید بحق خود برسید. شکایت از جرم اخاذی جنبه خصوصی دارد و شخصی که شاکی است ذینفع تلقی میشود و برای طرح شکایت باید به دادسرای محل وقوع جرم مراجعه کند مثلا اگر وقوع جرم در تهران بوده نمیتواند به دادسرای کرج مراجعه کند و موضوع شکایت را به روشنی بیان کند، بطوری که زمان و محل دقیق وقوع جرم بهتر است ذکر شود تا قاضی تشخیص درستی در رسیدگی به پرونده داشته باشد.
هنگام طرح شکایت باید مشخصات و آدرس و نشانی صحیح وی در شکوائیه درج شود تا ابلاغ و اطلاع از جریان دادرسی و دریافت احضاریه ها به طور کامل به وی صورت بگیرد.
درصورتی که دلایل شاکی کافی باشید دادسرا به کمک ضابطان قضایی اقدام به تحقیقات مقدماتی درباره‌ی جرم و تعقیب متهم مینماید، پس از آن که متهم دستگیر شد و یا با احضار قانونی به دادسرا مراجعه نمود در مدت زمان کمتر از ۲۴ ساعت اتهامات وارده به وی توضیح داده میشود. و پس از تفهیم وی پرونده برای رسیدگی به دادسرا برمیگردد و اگر کیفرخواستی صادر شود، همین دادگاه نظر و حکم قطعی را صادر مینماید.
نتیجه‌گیری:
با توجه به آنچه که گفته شد جرم اخاذی در ردیف جرایم مالی قرار دارد و با بهبود وضعیت اقتصادی جامعه مسلما درصد وقوع این جرم کاهش می‌یابد، همچنین لازم به ذکر است ارتقاء فرهنگ عمومی در جامعه و مورد احترام قرار دادن حقوق افراد و افزایش تدابیر امنیتی مانند حضور مناسب و به موقع پلیس در اماکن خلوت به پیشگیری از این جرم کمک میکند.
درصورتیکه تمایل به مشاوره با وکیل حقوقی و وکیل کیفری و بهترین وکیل تهران دارید میتوانید بصورت آنلاین از وکیل مورد نظر نوبت گرفته و یا بصورت تلفنی مشاوره حقوقی (رایگان) دریافت نمایید.
بدون دیدگاه