یکی از روش های مرسوم حل و فصل اختلافات همانگونه که در مطالب قبلی به آن اشاره شد، ارجاع دعوا به داوری در قرارداد است. منظور از داوری حل و فصل اختلافات توسط شخص یا اشخاصی به جز طرفین است که صلاحیت خود را برای رسیدگی به اختلاف، از قرارداد خصوصی فی مابین طرفین اختلاف کسب می کنند که این اشخاص داور یا داوران نامیده می شوند. برای مثال طرفین یک معامله بعد از انعقاد معامله به شیوه ی حل و فصل اختلافات ناشی از معامله می پردازند و توافق می کنند که اختلافات احتمالی ناشی از این معامله توسط داور انتخابی طرفین مورد قضاوت قرار گیرد اما سوالی که در این جا مطرح می شود آن است که آیا رای داور خاتمه دهنده ی این دعواست یا اشخاص می توانند ابطال رای را از دادگاه بخواهند؟ و اگر این امکان وجود دارد چه شرایطی بر تقاضای ابطال رای داوری حاکم است؟ نحوه ی اعتراض به رای داور چگونه است؟ روش شکایت از رای داوری به چه شکل است؟آیا فقط متضرر از رای داور می تواند به آن اعتراض کند یا اشخاص دیگری هم می توانند؟ ما در این مقاله قصد داریم تا به این سوالات پاسخ دهیم و شما را با شیوه ی درخواست ابطال رای داور مطابق با مقررات قانونی و نقش وکیل ابطال رای داور آشنا کنیم.
فهرست مطالب
شکایت نسبت به رای داور
در این خصوص باید گفت صرف توافق طرفین در انتخاب نهاد داوری برای حل و فصل اختلافات به معنای این نیست که اشخاص از مراجعه به مراجع قضایی برای احقاق حق خود محروم شوند و در قانون هم در مواردی حتی شکایت به رای و درخواست ابطال آن به عنوان یک اصل پذیرفته شده است.همچنین باید گفت بر خلاف آرای دادگاه ها که قابل تجدیدنظرخواهی هستند، آرای داوری غیر قابل تجدید نظر و قطعی هستند.
اما تحت شرایطی قانون گذار جهت حمایت از متضرر از نظر داور امکان طرح درخواست ابطال از دادگاه را پیش بینی کرده است. طبق قانون، شکایت طرفین نسبت به رای داور در مواردی ” اعتراض” و در مواردی درخواست صدور “حکم به بطلان رای ” و در مواردی نیز “درخواست ابطال رای ” نامیده شده است. باید دانست که مطابق با قانون ، قابل واخواهی، تجدید نظر خواهی، فرجام خواهی و اعاده دادرسی نیست.در این راستا حضور وکیل ابطال رای داور بسیار کارساز خواهد بود.
نحوه ی ابطال رای داوری
هنگامی که داور اقدام به صدور رای می کند، ممکن است نظر او بر خلاف قوانین و مقررات باشد یا مخالف با حقوق یکی از طرفین باشد در این صورت رای باطل است و با اعتراض یکی از طرفین رای صادره ابطال می شود و مجددا رسیدگی صورت می گیرد.در این راستا وکیل ابطال رای داور می تواند شما را یاری نماید.براین اساس مطابق با ماده ی ۴۸۹ قانون آیین دادرسی مدنی جهات ابطال رای داور عبارت است از:
۱- رای صادره مخالف با قوانین موجد حق باشد
منظور از قوانین موجد حق در این جا قوانین آمره است. منظور از قوانین آمره قوانینی است که منطبق بر نظم عمومی جامعه باشد و خلاف آن نتوان توافق کرد برای مثال رعایت ترتیبات ارث یک قانون آمره است و نمی توان خلاف آن عمل کرد. بنابراین او نمی تواند وارثی را از ارث محروم کند و اگر این اقدام را انجام دهد رای او باطل است و می توان درخواست ابطال رای او را از دادگاه خواست. در مقابل قوانین آمره ،قوانین تکمیلی وجود دارد که داور می تواند خلاف آن حکم کند.
۲- داور نسبت به مطلبی که موضوع داوری نبوده رای صادر کرده است
به این معنا که او نمی تواند خارج از موضوع داوری حکم دهد برای مثال اگر موضوع داوری خسارات قراردادی اما وی نسبت به انجام تعهدات قراردادی حکم دهد رای او باطل است.
۳- داور خارج از حدود اختیار خود رای صادر نموده باشد، در این صورت فقط آن قسمت از رای که خارج از اختیارات او است ابطال می گردد.
داور نباید نسبت به موضوعی رای صادر کند که خارج از اختیار اوست برای مثال ضمن صدور رای در خصوص قرارداد بیع ،قرارداد دیگری که بین طرفین بوده را هم بررسی کند و حکمی در این خصوص بدهد. البته در این صورت آن قسمت از رای که خارج از اختیار وی بوده است باطل است و باقی آن صحیح می ماند.
۴- رای داور پس از انقضای مدت داوری صادر و تسلیم شده باشد.
معمولا طرفین در قرارداد خود درباره ی مدت صدور آن با هم توافق می کنند اما اگر این توافق صورت نگیرد مطابق با قانون، مهلت حداکثر سه ماهه ای در نظر گرفته می شود که آغاز این مهلت از زمان قبول داور برای داوری محاسبه می شود و اگر وی ظرف این مهلت اقدام به صدور رای نکند رای او باطل می شود.
۵- رای داور با آنچه در دفتر املاک یا بین اصحاب دعوا در دفتر اسناد رسمی ثبت شده و دارای اعتبار قانونی است مخالف باشد.
هرگاه رای صادره توسط داور متعارض با اسناد رسمی ثبت شده در دفتر املاک باشد رای باطل است. البته با توجه به اصول قضایی و حقوقی، ارجاع دعوای ابطال سند رسمی به داوری بی اشکال است.
۶- رای به وسیله داورانی صادر شده که مجاز به صدور رای نبوده اند.
طبق قانون اشخاص زیر حتی با توافق طرفین امکان انتخاب شدن به عنوان داور را ندارند:
- ● اشخاصی که فاقد اهلیت قانونی هستند.
- ● اشخاص محروم از داوری به موجب حکم قطعی دادگاه و یا در اثر آن
- کلّیه قضات و کارمندان اداری شاغل در محاکم قضایی
همچنین اشخاص زیر نمی توانند به عنوان داور انتخاب شوند مگر طرفین توافق کنند:
- اشخاص زیر ۲۵ سال
- اشخاص ذی نفع در دعوا
- اشخاصی که با یکی از اصحاب دعوا قرابت سببی یا نسبی تا درجه دوم از طبقه سوم داشته باشند.
- اشخاصی که قیّم یا کفیل یا وکیل یا مباشر امور یکی از اصحاب دعوا می باشند یا یکی از اصحاب دعوا مباشر امور آنان باشد.
- اشخاصی که با یکی از اصحاب دعوا یا با اشخاصی که قرابت نسبی یا سببی تا درجه دوم از طبقه سوم با یکی از اصحاب دعوا دارند، در گذشته یا حال دادرسی کیفری داشته باشند.
- اشخاصی که خود یا همسرانشان و یا یکی از اقربای سببی یا نسبی تا درجه دوم از طبقه سوم او با یکی از اصحاب دعوا یا زوجه و یا یکی از اقربای نسبی یا سببی تا درجه دوم از طبقه سوم او دادرسی مدنی دارند.
- کارمندان دولت در حوزه ماموریت آنان
۷- قرارداد رجوع به داوری بی اعتبار بوده باشد
مطابق با قانون برخی از دعاوی قابل ارجاع به داوری نیستند این موارد عبارتند از دعوای ورشکستگی،اصل نکاح، فسخ نکاح،طلاق،نسب و جرایم.
البته موارد درخواست ابطال آن منحصر به این هفت مورد نیست و مثلا ممکن است جهت اعتراض این باشد که رای در جلسه ای صادر شده که وقت آن به آگاهی یکی از داوران نرسیده و داور مزبور غایب بوده است.در این زمینه می توانید با وکیل ابطال رای داور مشورت کنید.
باید توجه داشت در صورتی که تمام جهات ابطال رای برقرار باشد اما نسبت به آن اعتراض نشود یا خارج از مهلت اعتراض شود علی رغم آنکه به این رای اعتراض نشده است باز هم قابلیت اجرایی ندارد.
مهلت اعتراض به رای داور
طرف متضرر از رای داور می تواند ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ آن به رای اعتراض کند.در این زمینه می توانید با وکیل ابطال رای داور مشورت نمایید. مهلت اشخاص مقیم خارج برای اعتراض ، دو ماه از ابلاغ رای است.البته اگر عذر های چهارگانه مذکور در ماده ی ۳۰۶ قانون آیین دادرسی مدنی تحقق یابد مهلت اعتراض به آن تمدید می شود. طبق این ماده،
۱-مرضی که مانع از حرکت است.
۲- فوت یکی از والدین یا همسر یا اولاد.
۳- حوادث قهریه از قبیل سیل، زلزله و حریق که بر اثر آن تقدیم دادخواست در مهلت مقرر ممکن نباشد.
۴- توقیف یا حبس بودن به نحوی که نتوان در مهلت مقرر دادخواست تقدیم کرد
بنابراین موارد بالا از عذرهای چهارگانه هستند که با وقوع هر یک امکان تمدید اعتراض به رای وجود دارد.
رسیدگی به دعوای ابطال رای
ماهیت اعتراض به رای درخواست است و دعوا محسوب نمی شود. اما گرچه این اعتراض ماهیتا درخواست است اما در مواردی که دادگاه موضوع را به وی ارجاع نداده ، درخواست ابطال آن نیز نیاز به ارجاع به شعبه ی دادگاه دارد لذا باید روی برگه های دادخواست نوشته شود.
مطابق با رویه ی دادگاه ها این دعوا، یک دعوای مالی محسوب می شود و در مواردی که موضوع قرارداد یا تعهد، مال غیر منقول باشد ملاک پرداخت هزینه ی دادرسی، قیمت منطقه ای ملک می باشد.در این زمینه می توانید با وکیل ابطال رای داور مشورت کنید.
وکیل ابطال رای داور
وکیل ابطال رای داور وکیل متخصصی است که در زمینه ابطال رای داور و نحوه پیگیری آن به تخصص و مهارت رسیده است. حضور وکیل ابطال رای داور می تواند در فرآیند تسریع دادرسی نقش مهمی داشته باشد.
رسیدگی به درخواست ابطال رای در صلاحیت دادگاهی است که موضوع را به داوری ارجاع داده است. منظور دادگاهی است که بنا بر توافق طرفین دعوا، اختلاف را به داوری ارجاع کرده یا دادگاهی که اقدام به نصب داور کرده است. اگر موضوع از طریق دادگاه به داوری ارجاع نشده باشد، ابطال رای در صلاحیت دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی به اصل موضوع را دارد.
شکایت نسبت به رای ممکن است از طرف شخصی مطرح شود که خود یا نماینده ی او در تعیین داور دخالت و شرکت نداشته، ولی رای صادره با حقوق او برخورد نموده است. لذا این اشخاص غیر طرفین دعوا می توانند به عنوان ثالث نسبت به آن اعتراض به عمل آورند. همچنین ثالث می تواند در مواردی که اجرای رای هم علیه او صورت می گیرد اعتراض نماید.وکیل ابطال رای داور در این خصوص می تواند شما را یاری کند.
نتیجه گیری وکیل ابطال رای داور
با توجه به مرسوم بودن حل و فصل اختلافات به وسیله ی داوری بحثی که مطرح می شود این است که آیا امکان ابطال رای داور و شکایت از رای داور وجود دارد یا خیر که در مقاله ی پیش رو ذکر شد که در مواردی امکان ابطال رای داور با توجه به جهات ابطال رای در قانون آیین دادرسی مدنی وجود دارد.
این اعتراض به رای می تواند از جانب متضرر از حکم داور یا شخصی غیر از طرفین دعوا باشد که در این مقاله به بررسی این موارد و مقررات حقوقی حاکم بر آن پرداخته شده است.در این راستا می توانید با وکیل ابطال رای داور موسسه حقوقی صدرا در تماس باشید.
بدون دیدگاه